تاثیر باکتریهای azotobacter chroocuccum و azospirillum lipoferum و سطوح مختلف کود نیتروژنی بر عملکرد گل و اسانس گیاه دارویی بابونه آلمانی.

بابونه آلمانی با نام علمیmatricaria chamomilla l. ، یکی از مهمترین گیاهان دارویی اسانس دار است که از آن در صنایع مختلف داروسازی، غذایی، آرایشی و بهداشتی استفاده های فراوانی می شود. به منظور بررسی اثر کودهای زیستی افزاینده رشد گیاه و سطوح مختلف کود نیتروژنی بر عملکرد گل و اسانس گیاه دارویی بابونه، آزمایشی به صورت فاکتوریل با استفاده از فاکتورهای باکتری در چهار سطح (b0: عدم مایه زنی با باکتری، b1: مایه زنی با ازتوباکتر کروکوکوم، b2: مایه زنی با آزوسپیریلوم لیپوفروم و b3: مایه زنی با مخلوط دو باکتری) و کود نیتروژنی (از منبع اوره) در چهار سطح (n3=150، n2=100، n1=50، n0=0 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار، در سال 1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز طراحی و اجرا شد. نتایج نشان داد که میانگین ارتفاع بوته، قطر ساقه اصلی، تعداد ساقه فرعی، تعداد گل، وزن خشک گل، ساقه، برگ و بیوماس تک بوته با کاربرد باکتریها در مقایسه با تیمار شاهد (عدم مایه زنی) به طور معنی داری افزایش یافت. با این حال، در صفات مذکور اختلاف بین تیمارهای مایه زنی با ازتوباکتر کروکوکوم، آزوسپیریلوم لیپوفروم و مخلوط دو باکتری معنی دار نبود. با مصرف مقادیر مختلف کود نیتروژنی، کلیه صفات مورفولوژیک مورد بررسی به طور معنی داری افزایش نشان دادند. اختلاف معنی داری بین سطوح کودی 50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار وجود نداشت. هر چند مایه زنی با باکتریها اثر معنی داری بر عملکرد کاپیتول و عملکرد اسانس بابونه نداشت، ولی با مصرف این باکتریها عملکرد کاپیتول و اسانس در مقایسه با تیمار شاهد (عدم مایه زنی) افزایش نشان داد. کاربرد کود نیتروژنی عملکرد کاپیتول و اسانس را در مقایسه با تیمار شاهد (عدم مصرف کود نیتروژنی) به طور معنی داری بهبود بخشید. از این نظر بین سطوح کودی 50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار اختلاف معنی داری مشاهده نشد. مصرف مقادیر بالای کود نیتروژنی سبب کاهش شاخص برداشت کاپیتول شد. اثر ترکیبی سطوح باکتری و کود نیتروژنی، میانگین درصد اسانس و شاخص برداشت اسانس را به طور معنی داری افزایش داد. بیشترین و کمترین میانگین درصد اسانس با 9991/0 و 8160/0 درصد به ترتیب به ترکیبات تیماری b1n0 (مایه زنی با ازتوباکتر و عدم مصرف کود نیتروژنی) و b1n3 (مایه زنی با ازتوباکتر و مصرف kgn/ha 150) تعلق داشت. این در حالی است که با در نظر گرفتن تأثیر باکتریها بر صفت درصد اسانس در میانگین سطوح کود نیتروژنی، بوته های مایه زنی شده با آزوسپیریلوم از میانگین درصد اسانس بیشتری برخوردار بودند. همچنین بیشترین و کمترین شاخص برداشت اسانس به ترتیب از تیمارهای b1n0 (مایه زنی با ازتوباکتر و عدم مصرف کود نیتروژنی) و b1n3 (مایه زنی با ازتوباکتر و مصرف kgn/ha 150) به دست آمد. نتایج نشان داد که اثر چین روی درصد اسانس، عملکرد کاپیتول و عملکرد اسانس معنی دار بود. بیشترین میزان عملکرد کاپیتول و اسانس از چین دوم و سوم حاصل شد، در حالی که بالاترین درصد اسانس از کاپیتول چین اول به دست آمد. کارایی مصرف نیتروژن به طور معنی داری تحت تأثیر ترکیبات تیماری مایه زنی با باکتری و کود نیتروژنی قرار گرفت. در تمامی سطوح تیمار باکتری با افزایش میزان مصرف کود نیتروژنی کارایی مصرف نیتروژن کاهش یافت. کارایی مصرف نیتروژن بین سطوح مایه زنی با باکتری با مصرف 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار اختلاف معنی داری نشان نداد، ولی با مصرف 50 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار، تیمار b3 (مایه زنی با مخلوط دو باکتری) بیشترین و تیمار b1 (مایه زنی با ازتوباکتر کروکوکوم) کمترین کارایی مصرف نیتروژن را دارا بودند. با توجه به نتایج به دست آمده تأثیر کودهای زیستی بر صفات مختلف بابونه آلمانی مثبت ارزیابی گردید و معلوم شد که ازتوباکتر کروکوکوم در حضور کود نیتروژنی تأثیرگذاری کمتری دارد و به دلیل پایین بودن میزان مواد آلی در خاک مزرعه (76/0 درصد) ازتوباکتر نتوانست حداکثر کارایی خودش را نشان بدهد. با توجه به اینکه با مصرف 50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار در عملکرد کاپیتول و اسانس تفاوت معنی داری مشاهده نگردید، با مصرف kgn/ha 50 ضمن کسب عملکرد مطلوب و کاهش هزینه تولید، می توان آلودگی زیست محیطی را نیز کاهش داد. همچنین مایه زنی با باکتریها به همراه مصرف مقادیر پایین کود نیتروژنی، سبب افزایش کارایی باکتریها می شود.