مبانی و روشهای فقه الحدیثی سید عبدالله شبر در مصابیح الانوار (همراه با نگاهی به دیگر کتب)

نوشته ی پیش رو، پژوهشی است در خصوص منهج حدیثی علامه سید عبد الله شبر به طور عام و بررسی مبانی و روش های فقه الحدیثی او به طور خاص. از مهم ترین آثار این محدث پرکار امامی، کتاب مصابیح الانوار فی حل مشکلات الاخبار است که به جرأت می توان آن را اولین تألیف جدی و مستقل شیعه در حل مشکلات احادیث برشمرد. در این تحقیق که در چهار فصل و یک خاتمه تنظیم گشته؛ دیدگاههای حدیثی و مبانی فقه الحدیثی این دانشمند بزرگ معرفی و شیوه هایی که وی به منظور فهم احادیث به کار بسته، به تصویر کشیده شده است. مهم ترین دیدگاههای حدیثی او را بدعت دانستن علم درایه و البته لزوم آگاهی از آن در حد اختصار، معتبر شمردن روایات اکثر کتب روایی و در مقابل، ضرورت استفاده از علم رجال در مقام رفع تعارض اخبار، ظنی الصدور و ظنی الدلاله دانستن روایات و بالاخره نسبت دادن منشأ عمده اختلاف اخبار به تقیه، تشکیل می دهند که هماهنگی او با اخباریان در پاره ای از موارد مذکور مشهود است. از اهم مبانی شبر در فهم حدیث می توان به مواردی همچون: عنایت به فهم عرفی زبان روایات، پذیرش نقل به معنا در روایات، محدودیت دخالت عقل در شرع، حجیت اصول عملیه، مجموعه نگری در احادیث اهل بیت(ع)، پذیرش جعل و وضع در روایات، لزوم تأویل موافق با اصول و از طرفی پرهیز از تأویلات افراطی و تکلف آمیز، شناخت حدیث در پرتو قرآن همراه با تأکید بر حجیت ظواهر قرآن اشاره نمود که نشان از رویکرد اصولی او دارد. اثبات متن حدیث از طریق کشف آسیب های متنی، راه یابی به مقصود حدیث از طریق تمسک به قرائن و بطون روایات و بالاخره شبهه زدایی از احادیث در قالب های گوناگون نیز از شیوه هایی است که شبر در فهم اخبار از آنها بهره برده است. وی با وجود آشنایی با معارف عقلی حتی الامکان از بکارگیری اینگونه معارف در فهم حدیث خودداری نموده و سعی دارد تا با گردآوری احادیث هم خانواده به فهمی از حدیث دست یابد و یا گره ای از اشکال حدیث بگشاید و البته در کار خود نیز ناموفق نبوده است. در خاتمه پایانی "رویکرد شبر در تعامل با اخبار" به عنوان نتیجه و دستاوردی از پژوهش، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.