بهینه سازی استخراج آنتی اکسیدان های bhaوbht از روغنهای گیاهی خوراکی با استفاده از روشهای کمومتریکس و اندازه گیری آنها به وسیله hplc

دو آنتی اکسیدان فنولی سنتزی، هیدروکسی آنیزول بوتیله شده (bha) و هیدروکسی تولوئن بوتیله شده (bht) به منظور جلوگیری از اکسیداسیون، به مواد حاوی چربی مانند روغن های گیاهی خوراکی افزوده می شوند. اما این ترکیبات می توانند منجر به بروز سرطان های مختلف در انسان گردند. یک روش استخراج مایع- مایع ( (lleبه منظور استخراج این دو ترکیب از نمونه های روغن گیاهی خوراکی ایرانی ( لادن، غنچه، بهار، رعنا و ورامین) استفاده شد. سه حلال آلی: اتانول، متانول و استونیتریل برای انتخاب حلال استخراج مورد بررسی قرار گرفتند. اتانول به دلیل درصد بازیابی بهتر برای bht وbha به عنوان حلال استخراج انتخاب شد. شرایط استخراج مانند حجم اتانول به عنوان حلال استخراج، تعداد دفعات استخراج، درصد استیک اسید یخی شکل در اتانول و زمان استخراج با استفاده از طرح آزمایشی بهینه شد. آزمایشهایی برای مدل سازی وبهینه سازی استخراج مطابق با طرح مرکب مرکزی (ccd) انجام گرفت. مدل سازی به روش رگرسیون خطی چندگانه مرحله ای انجام شد. یک برنامه جستجوی شبکه ای به منظور یافتن شرایط بهینه استخراج مورد استفاده قرار گرفت. شرایط بهینه برای بیشترین بازیابی (% 3/101-0/90) برای bha و (% 6/94-0/90) برای bht با استفاده از 3 میلی لیتر محلول اتانولی حاوی 25/0% حجمی استیک اسید یخی شکل با سه بار استخراج در مدت زمان ده دقیقه به دست آمد. گونه های آزمایشی با استفاده از روش کروماتوگرافی با کارایی بالای فاز معکوس (rp-hplc ) و آشکارساز uv در طول موج 285 نانومتر با ستون 18c، با استفاده از فاز متحرک با درصدهای حجمی از 75% متانول، 24% آب مقطر، 1% استیک اسید یخی شکل وسرعت جریان یک میلی لیتر بر دقیقه جداسازی و اندازه گیری شدند. حد آشکارسازی، محدوده خطی و انحراف استاندارد نسبی به ترتیب 04/0 ، 0/200- 5/0 میکرو گرم بر گرم و 6/2 % برای bha و 30/0 ، 0/200-0/1 میکروگرم بر گرم و 2/4 % برای bht بدست آمدند. مقادیر bhaوbht درنمونه های روغن به ترتیب در محدوده 5/54 - 8/29 و 8/6- 0/0 میکروگرم بر گرم بدست آمدند.