اثر باطله های سولفیدی (پیریت) در بیابانزایی اطراف معادن با تاکید بر خصوصیات شیمیایی خاک (مطالعه موردی- معدن کوشک- بافق یزد)

طی عملیات معدنکاری، استخراج و فرآوری، باطله های ناشی از آن در اطراف معادن ریخته شده و به صورت سد باطله رها می شود. زهاب اسیدی (amd) تولید شده ناشی از اکسیداسیون باطله های سولفیدی بزرگترین مشکلی است که محیط زیست اطراف معادن را تا کیلومتر ها تهدید می کند. با توجه به گستردگی آلودگی حاصل از اکسیداسیون باطله های سولفیدی و گستردگی معادن سولفیدی در کشور، این پژوهش در معدن سرب و روی کوشک بافق، از توابع استان یزد انجام شد. ابتدا بر اساس نقشه توپوگرافی 50000/1 منطقه، نقشه های مورد نیاز تهیه گردید. به منظور مطالعه خصوصیات شیمیایی خاک منطقه، 16 نمونه خاک از درون آبراهه ها و اطراف آن برداشته شد و در آزمایشگاه بر روی نمونه ها آزمایشات شیمیایی معمول انجام گدید. از روش جذب اتمی میزان عناصر سنگین محاسبه گردید. سپس شاخص آلودگی منطقه به عناصر سنگین تعیین شده و محدوه گسترش آلودگی در منطقه محاسبه گردید. برای برآورد میزان پتانسیل اسید زایی پیریت از روش تست پراکسید هیدروژن (آب اکسیژنه 35%) استفاده شد و بر اساس آن میزان آهک برای خنثی سازی اسید تولید شده محاسبه گردید. سپس درصد تراکم پوشش گیاهی منطقه به وسیله ترانسکت خطی (12 مورد) تعیین و میزان پوشش گیاهی دو منطقه شاهد و آلوده به فلزات سنگین مقایسه گردید. برای تجزیه و تحلیل آماری از نرم افزار spss استفاد شد. نتایج نشان داد که خصوصیات شیمیایی خاک منطقه به شدت تحت تاثیر اکسیداسیون پیریت می باشد. آلودگی خاک منطقه به فلزات سنگین سرب، روی و کادمیوم نسبت به حد مجاز آن، به طور متوسط بیش از 15 برابر می باشد. دامنه گسترش آلودگی از محل سد به طرف پایین دست حوضه، بیش از 4 کیلومتر می باشد. حضور فلزات سنگین باعث کاهش تراکم پوشش گیاهی در حدود 17 درصد در منطقه آلوده شده است. در پایان پیشنهاد شد برای کاهش اثرات مخرب پیریت، ضمن تغییر مسیر جریان آب ورودی به سد باطله، از خنثی ساز هایی مثل آهک برای بالا بردن اسیدیته خاک منطقه استفاده شود.