ترجمه و تحقیق حدیث شریف جوامع الاشرایع از امام رضا (ع) و بررسی احکام فقهی مستفاد از آن

چکیده امام رضا (ع) در حدیث جوامع الشرایع، مهم ترین مسائل شریعت اسلامی را بر اساس تفکر تشیع تبیین فرموده اند. این حدیث در کتاب عیون اخبار الرضا و تحف العقول آمده و دیگر آثار به نقل از این دو اثر، حدیث شریف فوق را نقل می کنند. این حدیث تا دوره صفویه مورد توجه نبوده است. اما از این دوران به بعد مورد استقبال اندیشمندانی همچون علاّمه مجلسی، شیخ حرّ عاملی و سپس مورد استفاده صاحب جواهر و شیخ انصاری قرار گرفته است. این حدیث در نزد شیخ انصاری حسن مثل صحیح است و احکام فراوانی در فقه شیعه منطبق با این حدیث وجود دارد. عدم جواز مسح بر خفین، پنج تکبیر در نماز میت، وضوی پیامبر، جهر به بسم الله الرحمن الرحیم، دادن زکات به اهل ولایت، بحث تقیه، عدم شرکت در نماز جماعت اهل سنّت مگر به خاطر تقیه و امثال آن از جمله احکامی است که از حدیث جوامع الشرایع مستفاد می گردد. این حدیث بر اساس فقه شیعه بیان شده و هیچ تقیه ای در آن به کار نرفته است و امام رضا (ع) این حدیث را به عنوان مهم ترین ارکان اسلام به مأمون نوشته است. از آنجا که این حدیث از جمله مهم ترین روایات منقول از امام رضا (ع) می باشد و به رغم اهمیت موضوع تاکنون شرح مبسوط و مکتوبی که بتواند زوایای مختلف حدیث را مورد دقت و بررسی قرار دهد وجود نداشته است. این رساله در تلاش است که این امر را تا حد توان ممکن سازد. موضوع رساله و نیز حوزه مطالعاتی مورد بحث، از نوع مطالعات بنیادین بوده و روش کار کتابخانه ای بوده است.