«طراحی منزلگاه سفر در کویر» (اقامتگاه کویری در منطقه کلوت های شهداد کرمان)

چکیده: اثر معماری در رابطه با محیط تحقق می یابد و محیط در ادراک معماری نقشی به سزا دارد. از سوی دیگر، هدف اصلی معماری، «هنر مکان» است، که در آن منطق طبیعت و منطق معماری در همزیستی به سر میبرند. بنابرین، برای بازگشت از مسیری که به از دست رفتن مکان منجر گشته و دیدگاهی که طبیعت و چشم انداز و رابطه آن با مکان انسانی را آنگونه که شایسته است مورد پاسداشت قرار نمیدهد، بایستی روش های به کار گرفته شده در مسیر طراحی، مجدداً موردتأمل قرار گیرد. اهمیت این امر زمانی بیشتر آشکار میگردد، که با چشم انداز های طبیعی مواجه میشویم که دارای ویژگی های خاص و گاه شگفت آور می باشند. از این رو، این رساله بر مبنای این پرسش اساسی شکل گرفته است که «در مسیرطراحی چه روشهایی را می توان به کار گرفت که معماری در زمینه چشم انداز طبیعت با محوریت حس مکان شکل گیرد؟» و در راستای پاسخ به این سواًل، بارویکردی پدیدارشناسانه وبا به کارگیری مباحث پدیدارشناسی مکان به صورت عملی در مسیر طراحی، سعی در حفاظت از ارزش های مکانی چشم انداز دارد و شامل دو بخش می باشد. در بخش نخست، ساختار مکان و حس مکان مورد کنکاش قرار گرفته و فهم پدیدارشناسانه چشم انداز به عنوان عاملی موثر در تعامل سکونت و طبیعت و در نتیجه ظهور حس مکان در اثر معماری، مورد توجه قرار میگیرد و در نهایت با بررسی آراء و تجربه طراحانه برخی معماران و روشهایی که در جهت مکاشفه مکان در چشمانداز طبیعت به کار گرفته اند، راهکارهایی در این زمینه ارائه میگردد. در بخش دوم، طراحی مجموعه اقامتی در چشم انداز کویر لوت با نام «منزلگاه سفر در کویر» بر مبنای مطالعه پدیدارشناسانه چشمانداز به عنوان مکان طرح از سه وجه تاریخی- جغرافیایی، تجربه بازدیدکنندگان (کاربران احتمالی) و تجربه اول شخص(نگارنده) دنبال می شود و سعی شده راهکارهای پیشنهادی، مسیر طراحی را هدایت نماید. در نتیجه، با توجه به تجربه طراحی که بر اساس مبانی مذکور صورت پذیرفت، راهکارهای بهکار گرفته شده که شامل؛ مواجهه پدیدارشناسانه با «مکان طرح» از طریق مشاهده، اندیشیدن و توصیف، کشف ساختار و «روح مکان» چشمانداز از طریق «بودن آگاهانه»، تجسم مکان مورد نظر از طریق «در جای قرار دادن» خود در «مکان خیالی» و به کارگیری «لحظه های مهم مواجهه با مکان» و... میباشد، میتواند مسیر طراحی را در جهت ظهور ایده هایی هدایت نماید که قابلیت تبدیل شدن به ساختار یک مکان را داشته باشد. همچنین، این نوع مواجهه، علاوه بر چشماندازهای طبیعی در محیط های ساخته شده نیز قابلیت تعمیم داشته و لازم است متناسب با آن، راهکارهایی جهت هدایت مسیر طراحی ارائه نمود. در نهایت، این پژوهش نشان می دهد حفاظت از محیطهای ارزشمند تنها با راهکارهای سلبی امکان پذیر نیست و میتوان از طریق روش های خلاق طراحی، مسیری ایجابی را در جهت حفظ ارزش ها بهکار گرفت.