تعامل روحانیت و دولت در ایران سال های 1380 تا 1386

هدفی که تحقیق حاضر دنبال کرده پاسخ به پرسش از چگونگی تعامل روحانیت با دولت بوده است. بدین منظور ابتدا به چارچوب نظری این تعامل پرداخته شد و گونه های تعامل و عوامل موثر بر آن، مورد بحث قرار گرفت و وضعیت فعلی تعامل روحانیت با دولت مشخص گردید. در ادامه بر اساس نظریه آقای مطهری مبنی بر تأثیر عامل اقتصادی بر چگونگی تعامل روحانیت با دولت ها، چگونگی کمک های مالی دولت به روحانیت و وجود ارتباط احتمالی میان آن و قدرت تعامل روحانیت با دولت مورد بررسی و آزمون قرار گرفت. کمک های مالی دولت بر اساس گزارش تفصیلی سازمان مدیریت و برنامه ریزی از قانون بودجه سالانه دولتی، به دست آمد و قدرت تعامل روحانیت با مراجعه به روزنامه جمهوری اسلامی انتشاریافته در سال های 1380 تا 1386، و تحلیل محتوای مواضع روحانیان مورد سنجش قرار گرفت. وجود ارتباط احتمالی میان تغییرات این دو متغیر به کمک آماره های دی سامرز ، مان- ویتنی و کروسکال والیس، آزمون گردید. آن چه که تحقیق حاضر بدان رسیده است ارتباط وثیق گفتمان حاکم با نوع تعامل روحانیت با دولت است. هر چند در ابتدا وجود رابطه میان کمک های دولتی با قدرت تعامل روحانیت مشاهده شده است، به ویژه در مواردی که کمک ها به سازمان های اصلی حوزه علمیه (مانند مرکز مدیریت حوزه) اختصاص یافته، اما با کنترل دیگر متغیرها، چنان ارتباطی مشاهده نگردید. با این حال به دلیل محدودیت های تحقیق حاضر، تعمیم نتایج تحقیق حاضر نیازمند بررسی های وسیع تری است که در آینده دورتر امکان پذیر خواهد بود.