تبسمی در ذهن؛ طنزپردازی در انیمیشن به کمک جناس ها

هنرها از آن جا که خاستگاه مشترک انسانی دارند، ذاتاً یکسان و تنها در صورت متفاوت اند. بنابراین می توان چگونگی رسیدن به شیوه های بیانی در یک رسانه هنری را، با اندکی تغییر ظاهری، برای رسانه ای دیگر مورد استفاده قرار داد. موضوع این پایان نامه تحت عنوان «تبسّمی در ذهن»، به «طنزپردازی در انیمیشن به کمک جناس ها» اختصاص دارد. در این پژوهش ضمن پرداختن به ساختار و ساز و کار طنز و شوخ طبعی و معرفی جناس به عنوان یکی از اصلی ترین روش های خلق طنز، معادل های غیر زبانی آن در دنیای تصویر و بخصوص در انیمیشن جستجو شده است. می دانیم جناس یکی از شیوه های بلاغی زبان است و به دو کلمه ای اطلاق می شود که در شکل یا تلفظ متشابه، و در معنا متفاوت باشند. اما با توجه به نظریات مدرنی که در باب جناس به ویژه از منظر نشانه شناسی مطرح شده است، تعاریف سنتی جناس، که آن را تنها محدود به کلمات می کردند، جایگاهی ندارند. از این نگاه جناس را دو «نشانه» ی متشابهی می دانند که بر دو دال متفاوت دلالت کنند. بنابراین دو نشانه تصویری متجانس که دو مفهوم متفاوت را نشان می دهند نیز می توانند گونه ای «جناس بصری» قلمداد شوند. مانند تصویر چهره انسان و ماه که هر دو گرد هستند. با جابه جایی تصویر و کلمه، می توان برای انواع جناس های لفظی که قبلا تعریف شده اند، معادل های تصویری قابل بحثی را مطرح کرد. اما انیمیشن بر خلاف عکس یا نقاشی، یک هنر چند رسانه ای است و معمولا از ترکیب تصویر با دیگر واحدهای نشانه ای برای پیام رسانی استفاده می کند. پس زمانی که به جناس در انیمیشن فکر می کنیم باید به انواع ترکیبات دوتایی در انیمیشن، از جمله تصویر/ تصویر، تصویر/ گفتار، تصویر/ نوشتار، تصویر/ آوای غیر زبانی و تصویر/ موسیقی، توجه داشته باشیم. از این رو پس از آشنایی با ویژگی های بنیادین طنز و جناس در فصول اول و دوم، در فصل سوم جناس در ساحت های مختلف نشانه شناختی انیمیشن بررسی می شود. در فصول چهارم، پنجم و ششم نیز به ترتیب جناس های بصری، لفظی/بصری و صوتی/بصری در انیمیشن، با ارائه نمونه هایی معرفی می شوند. این پایان نامه بر آن است تا با بکارگیری دیدگاه های مدرن در باب طنز و جناس، تحلیل روشمندتری از بازی های شوخ طبعانه ای که معمولا به طور ذوقی و تصادفی در نگاه هنرمندان انیمیشن بوجود می آیند ارائه دهد.