بررسی پتانسیل کمیت و کیفیت شیر و صفات رشد در دو نژاد بز سانن و بومی در شهرکرد

به منظور بررسی صفات شیرواری، صفات پستانی، اوزان بدن، ضریب تبدیل غذایی و نسبت کلیبر در دو نژاد بز سانن و بومی در شهرکرد، طی سال های 1385 تا 1388، رکوردبرداری در ایستگاه تحقیقات پرورش دام دانشگاه شهرکرد انجام شد. صفات شیرواری مورد مطالعه در این تحقیق شامل: رکوردهای روزآزمون مربوط به شیر تولیدی و درصدهای چربی، پروتئین، لاکتوز، مواد جامد بدون چربی و نقطه انجماد، همچنین صفات کل شیر تولیدی تا 90 روزگی، تولید شیر کل و طول دوره شیردهی بود. با توجه به نتایج بدست آمده، میانگین حداقل مربعات و خطای معیار متوسط تولید شیر روزانه (کیلوگرم)، کل شیر تولیدی تا 90 روزگی (کیلوگرم)، کل شیر تولیدی (کیلوگرم) و طول دوره شیردهی (روز) در نژاد سانن به ترتیب 0/29±1/83، 12/99±231/14، 28/74±458/42 و 8/51±219/80 و در بزهای بومی به ترتیب 0/07±0/66، 4/93±75/66، 6/75±147/56و 6/18±216/99 بود. همچنین متوسط درصدهای چربی، پروتئین، لاکتوز، مواد جامد بدون چربی و نقطه انجماد در نژاد سانن به ترتیب 0/14±3/44، 0/03±91/2، 05/0±83/3، 11/0±72/8 و 01/0±511/0- و در بزهای بومی به ترتیب 16/0±29/5، 02/0±25/3، 04/0±45/4، 09/0±02/10 و 01/0±633/0- بود. عوامل محیطی سن بز، سال، ماه و نوع زایش برروی رکوردهای روزآزمون با استفاده از مدل مختلط بررسی شد. در بزهای بومی اثر سن بز و در نژاد سانن اثر نوع زایش برروی متوسط تولید شیر و درصد چربی معنی دار بودند. در هر دو نژاد اثر سال زایش برروی همه صفات معنی دار بود (0/01p<). عوامل محیطی سن بز، سال، ماه و نوع زایش برروی صفات کل شیر تولیدی تا 90 روزگی، شیر تولیدی کل و طول دوره شیردهی مورد بررسی قرار گرفت. همبستگی فنوتیپی صفات پستانی با میزان تولید و ترکیبات شیر (بصورت ماهانه) مورد بررسی قرار گرفت و در دو نژاد سانن و بومی همبستگی بالایی بین میزان شیر تولیدی با محیط (0/79، 65/0)، عرض (0/80، 0/64)، حجم (0/81، 0/65) و ارتفاع پستان (0/59، 0/65) بدست آمد. با توجه به نتایج بدست آمده، میانگین حداقل مربعات و خطای معیار وزن تولد، شیرگیری، 6، 9 و 12 ماهگی و افزایش وزن روزانه تولد تا شیرگیری و شیرگیری تا 6 ماهگی به ترتیب 0/09±2/78، 0/52±16/96، 0/53±20/61، 1/01±32/58، 0/005±0/152 و 0/005±0/053کیلوگرم بدست آمد. عوامل محیطی نژاد، نوع تولد یا شیرگیری، جنس، سن مادر، سال، ماه و فصل تولد برروی اوزان تولد، 1، 3، 6، 9 و 12 ماهگی و افزایش وزن قبل و بعد از شیرگیری مورد بررسی قرار گرفت. عوامل جنس و سال تولد برروی کلیه صفات معنی دار بود، اثر نژاد برروی وزن تولد، 6 و 9 ماهگی (0/01p<) و افزایش وزن قبل و بعد از تولد معنی دار بود (p<0/05)، همچنین اثر نوع تولد یا شیرگیری برروی وزن تولد، 1 و 3 ماهگی، افزایش وزن 3 تا 6 ماهگی (p<0/01) و افزایش وزن تولد تا شیرگیری معنی دار بود (p<0/05). همبستگی فنوتیپی صفات رشد و بازده خوراک مصرفی در دوره پروار (صفات رکوردگیری شده در مرحله شیرگیری تا 6 ماهگی) مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به نتایج این تحقیق، همبستگی فنوتیپی نسبت کلیبر و بازده غذایی با افزایش وزن روزانه به ترتیب 0/862 و 0/931 و همبستگی فنوتیپی نسبت کلیبر با بازده غذایی 0/911بدست آمده است.