بررسی ترکیبات طبیعی موجود در عصاره گیاه artemisia khorassanica فلور بومی ایران و شیمی دارویی تاثیرات ضد مالاریایی آن بر plasmodium berghei در مدل درون تنی

مالاریا معضلی است که سابقه آن از طول حیات بشر در کره خاکی فراتر می رود. این بیماری به وسیله تک یاخته ای از جنس پلاسمودیوم در گلبولهای قرمز ایجاد شده و از طریق نیش آنوفل آلوده منتقل شده و باعث تب و لرز دوره ای می شود. تا کنون داروهای فراوانی برای این بیماری پیشنهاد و مصرف شده ولی معروفترین و جدیدترین آنها دسته آرتمیزینین است. هدف از انجام این مطالعه بررسی شیمی شیمیایی ترکیبات طبیعی موجود در عصاره artemisia khorassanica ، گیاه بومی از ایران و تاثیرات ضد مالاریایی آن بر plasmodium berghei در مدل درون تنی می باشد. این مطالعه نخستین پژوهش از این نوع در ایران و جهان می باشد. گیاه a. khorassanica در فصل گلدهی (مهر ماه) از شهرستان شاهرود واقع در استان خراسان جمع آوری شد. به منظور استخراج عصاره گیاهی موجود در گیاه، ابتدا اندام هوائی گیاه را درشرایط محیطی خشک و سپس به قطعات کوچک تقسیم شد. در مرحله اول اندام هوایی در حلال متانول خیسانده شده سپس محلول توسط قیف بوخنر صاف، در دستگاه تبخیر کننده چرخان حلال را ازعصاره خارج شد. عصاره حاصله توزین شده و سپس به منظور چربی زادیی، آنرا مجددآ در متانول حل کرده و برای ادامه جدا کردن چربی ها از عصاره، از کاغذ صافی چین دار استفاده کرده و سپس توسط متانول سرد شستشو داده شد. به محلول زیر صافی، آب مقطر اضافه شده و سوسپانسیون حاصل را با نرمال هگزان شستشو داده شد. فاز نرمال هگزان را جدا کرده، سپس مجددآ با دستگاه تبخیرکننده چرخان، حلال از عصاره جدا شد. شناسایی ترکیبات تشکیل دهنده عصاره با استفاده از طیف های جرمی حاصل از دستگاه gc-ms انجام پذیرفت، سپس مقایسه و تأئید آنها با طیف های جرمی استاندارد موجود در مرجع هشت پیک بانک اطلاعاتی دستگاه gc-ms صورت گرفت که برای تأئید شناسایی های انجام شده از اندیس کواتس استفاده شد. بررسی اثر سمیت عصاره گیاهی بر روی چهار گروه از موشهای سالم nmri انجام شد بطوری که بر روی موشهای شاهد، حلال دارویی و بر روی موشهای آزمون عصاره گیاهی با غلظتهای (low ,average ,high) تزریق شد. سمیت دارو با بررسی عوارض فیزیوپاتولوژیک شامل تغییرات وزن بدن، فعالیت فیزیولوژیکی، اسپلنومگالی و هپاتومگالی ادامه یافت. بررسی اثر ضد مالاریایی عصاره گیاهی بر روی دو گروه از موشهای شاهد و آزمون که مورد تزریق انگل مالاریا(plasmodium berghei) قرار گرفته، و با بررسی تغییرات درصد پارازیتمی و عوارض فیزیوپاتولوژیک شامل تغییرات وزن بدن، فعالیت فیزیولوژیکی، هپاتومگالی و اسپلنومگالی انجام شد. در این مطالعه، تاثیرات عصاره تزریقی گیاه a. khorassanica بر روی انگل مالاریا بصورت درون تنی (in vivo) در موشهای حساس nmri از دو جنبه ضد مالاریایی و درمان علایم بالینی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این بررسی با توجه به تنوع علائم پاتولوژیک در میزبان آلوده به مالاریا نشان داد که گیاه مذکور، در هفته اول موثر بوده است و عصاره گیاه ارتیمزیا خراسانیکا اثر کمی در کنترل و مهار بیماری داشته باشد و فقط عوارض فیزیوپاتولوژیک ناشی از روند بیماری را کاهش داده است در حالی که در بررسی قبلی گونه آرتیمزیا در ایران (a. diffusa) اثرات ضد مالاریایی آن به اثبات رسیده است. ولی با توجه به این که، تا کنون هیچ گزارشی از تحقیق بر روی انواع عصاره های گیاه a. khorassanica بر روی مالاریای جوندگان در دنیا به دست نیامده است، اهمیت این تحقیق را دو چندان می کند.