اثر تخمیر شکمبه ای و بعدشکمبه ای کربوهیدرات های محلول در شوینده خنثی بر عملکرد شیردهی و الگوی دفع نیتروژن گاوها و بزهای شیرده

طی 4 آزمایش اثرات تخمیر شکمبه ای و بعد شکمبه ای کربوهیدرات های محلول در شوینده خنثی مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش اول به منظور ارزیابی کمی اثرات تزریق فیبر محلول (پکتین) به شیردان و آزمایش دوم برای بررسی تاثیر تزریق شیردانی نشاسته به همراه پکتین در بزهای شیرده سانن طراحی گردید. در این دو آزمایش حیوانات با جیره پایه یکسان (40 % علوفه و 60 % مواد متراکم) تغذیه شدند. در آزمایش اول تزریق شیردانی سطوح افزایشی پکتین (آب (شاهد)، 40، 80 یا 120 گرم در روز) به طور خطی مصرف جیره پایه (01/0 > p) و تولید شیر (05/0 > p) را کاهش داد و افزایش درجه دوم محتوای چربی شیر را موجب گردید (05/0 > p). نیتروژن ادراری (05/0 > p) و نیتروژن اوره ای پلاسما (10/0 > p) با افزایش پکتین تزریق شده به طور خطی کاهش یافت. با تزریق پکتین درصد نیتروژن مصرفی روزانه دفع شده از طریق ادرار و مدفوع به طور خطی به ترتیب افزایش و کاهش یافت (05/0 > p). تیمارهای آزمایش دوم شامل تزریق شیردانی الف) 84 گرم پکتین، ب) 26 گرم نشاسته و 56 گرم پکتین، پ) 52 گرم نشاسته و 28 گرم پکتین و ت) 77 گرم نشاسته بود. مصرف، و قابلیت هضم مواد مغذی تحت تاثیر تیمارها قرار نگرفت (10/0 < p). با افزایش تزریق نشاسته، روند افزایشی در تولید شیر مشاهده شد (10/0>p). با افزایش جایگزینی پکتین با نشاسته، درصد نیتروژن مصرفی روزانه دفع شده از طریق ادرار و مدفوع در بالاترین سطح به ترتیب 4/6 % افزایش و 9/5 % کاهش یافت. نتایج این دو آزمایش بیانگر این یافته است که افزایش تخمیر بعدشکمبه ای می تواند با تغییر الگوی دفع نیتروژن، کاهش اتلاف آمونیاک به محیط زیست را به دنبال داشته باشد. در آزمایشات سوم و چهارم تخمیر شکمبه ای منابع مختلف کربوهیدرات محلول در شوینده خنثی مورد مطالعه قرار گرفت. در آزمایش سوم اثر دو سطح ph (5/5 و 2/6) و 4 نوع جیره (کنترل= 10 % علوفه و 90 % مواد متراکم، و سه جیره تمام کنسانتره ای که در آنها علوفه به طور کامل با تفاله چغندر قند، پوسته سویا و پنبه دانه کامل جایگزین شده بود)، با استفاده از فرمنترهای کشت پیوسته دوجریانه مورد مطالعه قرار گرفت. تغییر در جیره اثر معنی داری بر قابلیت هضم حقیقی ماده آلی داشت (05/0 > p). کاهش ph، کاهش معنی دار قابلیت هضم ظاهری و حقیقی ماده آلی (05/0 > p)، کل اسیدهای چرب فرار، نسبت مولی استات، اسیدهای چرب فرار شاخه دار و نسبت استات به پروپیونات را موجب گردید (01/0>p). اثر متقابل معنی دار بین نوع جیره و ph در قابلیت هضم ndf (05/0 > p) و adf (01/0 > p) مشاهده شد؛ بدین صورت که جیره حاوی پوسته سویا بالاترین قابلیت هضم ndf و adf را در ph 2/6 داشت و پس از کاهش ph به 5/5، کمترین میزان قابلیت هضم ndf و adf در همین تیمار مشاهده گردید. بالاترین غلظت کل اسیدهای چرب فرار در ph 2/6 در جیره حاوی پوسته سویا و در ph 5/5 در پنبه دانه کامل مشاهده گردید. نسبت مولی اسید استیک در ph 2/6 در تیمار کنترل و در ph 5/5 در تفاله چغندر قند بیشترین مقدار را داشت. با کاهش در ph، تجزیه پروتئین و میانگین غلظت نیتروژن آمونیاکی کاهش یافت (01/0 > p). نیتروژن باکتریایی عبوری و راندمان تولید پروتئین میکروبی تحت تاثیر تغییر در جیره، قرار نگرفت ولی با کاهش در ph، کاهش یافت (05/0 > p). در آزمایش چهارم جایگزینی بخشی از نشاسته جو با فیبر محلول در شوینده خنثی از منبع تفاله مرکبات با یا بدون دانه کانولا تف داده شده در تغذیه گاوهای شیرده بررسی گردید. تغذیه جیره های حاوی تفاله مرکبات مصرف ماده خشک را کاهش داد (01/0>p). با کاهش گلوکز خون در جیره های با فیبر محلول بالاتر و افزایش آن با افزودن دانه کانولا، اثر متقابل معنی دار در این شاخص مشاهده گردید (01/0>p). افزودن دانه تف داده شده کانولا باعث افزایش کلسترول و تری گلیسرید خون شد (01/0>p). در حیوانات دریافت کننده جیره با نشاسته بالاتر، تولید شیر بیشتر (01/0>p) (8/33 در برابر 32 کیلوگرم در روز) و حیوانات مصرف کننده جیره حاوی تفاله مرکبات، شیر با درصد چربی بالاتر (01/0>p) مشاهده گردید. افزودن دانه تف داده شده کانولا، تولید شیر را به میزان 25/1 کیلوگرم در روز افزایش داد (05/0>p). درصد پروتئین شیر با افزودن دانه کانولا کاهش یافت (29/3 در برابر 03/3 %) (01/0>p). افزودن دانه تف داده شده کانولا کاهش در محتوای اسیدهای چرب 10:0c تا 16:1c و افزایش اسیدهای چرب 18:0c تا 20:0c را به دنبال داشت (01/0>p). همچنین اسیدهای چرب با یک و چند پیوند دوگانه با افزودن دانه کانولا به جیره افزایش یافت (01/0>p). با مصرف جیره های حاوی تفاله مرکبات اسیدهای چرب10:0c و 14:1c شیر افزایش و اسیدهای چرب 17:0c،18:0c، 18:2c، 20:0c کاهش یافت (05/0>p). افزودن دانه کانولا (01/0>p) و تغذیه جیره با فیبر محلول بالاتر (05/0>p)، افزایش در محتوای cla شیر را به دنبال داشت. نتایج آزمایشات سوم و چهارم نشان می دهند که محصولات تخمیر شکمبه ای و عملکرد حیوان با استفاده از منابع مختلف کربوهیدرات محلول در شوینده خنثی متفاوت بوده و تحقیقات بیشتری جهت توضیح این تفاوت ها با توجه به محیط شکمبه مورد نیاز است.