بررسی صوری و معنایی روندهای ترکیب و اشتقاق در شاهنامه فردوسی و امکان های بالقوه آن

این پایان نامه حاصل پژوهشی است که نقطه نظر آن بررسی صوری و در عین حال معنایی از روندهای ترکیب و اشتقاق است . پیکره زبانی در این پژوهش شامل 300 صفحه از دفتر پنجم کتاب "شاهنامه فردوسی" چاپ مسکو (1967) است ، که با نظارت ع.نوشین تهیه گردیده است . برای نیل به مقصود اسم های مرکب و مشتق این پیکره استخراج گشته است . اسم مرکب به اسمی اطلاق می شود که از دو واژه تشکیل شده باشد و هر یک از واژه ها به تنهایی قابلیت کاربرد داشته باشد. در مورد اسم های مرکب مواردی چند درنظر گرفته شده است : در صورتیکه کسره اضافه وجود داشته باشد، حذف شود. مفهومی که در از ترکیب دو واژه بوجود می آید باید جدا از مفهوم تک تک واژه ها باشد. تکیه بر روی آخرین هجای واژه دوم قرار گیرد. بسامد اسم مرکب زیاد باشد. واژه های تشکیل دهنده اسم مرکب باید یا یکدیگر ارتباط معنایی داشته باشند، مراد از اسم مشتق اسمی است که دارای حداقل یک تکواژ باشد. این تکواژ باید به تنهایی قابلیت کاربرد داشته باشد و حداقل یک وند نیز وجود داشته باشد. در این رساله وندهای اشتقاقی مورد نظر بوده اند. وند اشتقاقی اولا به زایندگی واژه مربوط می شود و ثانیا سبب تغییر مقوله دستوری می شود. در مورد کلمات مرکب و مشتق تلاش شده است تا رابطه معنایی بین واحدهای سازنده یک کلمه مرکب یا مشتق درنظر گرفته شود. به عنوان مثال واژه "نامه" یک واژه بسیط به حساب می آید به دلیل اینکه اگر آن را به "نام + ه"تجزیه نمائیم هیچگونه رابطه معنایی در آن مشاهده نمی شود ولی اگر واژه تخمه را به "تخم + ه" تجزیه نمائیم می توانیم از نقطه نظر معنایی رابطه ای بین این دو جزء برقرار نمائیم.