بررسی وراثت مقاومت به سرما در کلزا با استفاده از صفات کمی و مارکرهای مولکولی

بیشترین عملکرد گیاه روغنی کلزا از کشت های پاییزه بدست می آید. بنابراین تنش سرما و یخزدگی یک مانع اساسی در گسترش حوزه کشت این گیاه محسوب می شود. در این پژوهش وراثت مقاومت به سرما بر اساس شاخص های مزرعه ای و آزمایشگاهی در تلاقی های دیالل 5 رقم کلزا مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور بررسی قابلیت زمستان گذرانی ژنوتیپ ها ، آزمایش مزرعه ای در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه داده ها نشان داد که بین ژنوتیپ ها از نظر بقای زمستانه اختلاف معنی داری وجود دارد. در بین والدین، دارمور و یانتار دارای بیشترین بقای زمستانه بودند و در میان هیبریدها، یانتار ‏‎x‎‏ تاور و دارمور ‏‎a.wx‎‏ بیشترین بقای زمستانه را داشتند. از دیگر صفات اندازه گیری شده در مزرعه طول برگ و تعداد برگ بود. دارمور از بیشترین تعداد و طول برگ در بین والدین برخوردار بود و در میان هیبریدها نیز یانتار ‏‎x‎‏ تاور بیشترین تعداد برگ و طول برگ را به خود اختصاص داد.در ارزیابی آزمایشگاهی تحمل یخزدگی، شاخص های درصد تراوش یونی، مقدار آب بافت و میزان اتلاف آب اندازه گیری شدند. برای انجام این آزمایشات از گیاهان کاملا خو گرفته استفاده گردید. بین ژنوتیپ ها برای هر سه شاخص اختلاف معنی داری وجود داشت. ضرایب همبستگی مثبت و معنی درای بین تعداد برگ و درصد بقای زمستانه وجود داشت. همبستگی مقدار آب بافت و میزان اتلاف آب با درصد بقای زمستانه منفی و معنی دار بدست آمد که نشان دهنده کارایی این صفات در ارزیابی مقاومت به سرما می باشد. همبستگی های کانونیک نیز موید ارتباط خوب شاخص های مزرعه ای با آزمایشگاهی بود. بنابراین، می توان از شاخص های آزمایشگاهی در برآورد میزان مقاومت به سرما استفاده شود. با انجام تجزیه کلاستر ژنوتیپ ها در سه گروه مقاوم، نیمه مقاوم و حساس طبقه بندی شدند. گروه مقاوم شامل والد دارمور وهیبریدهای یانتار ‏‎a.w.x‎‏ ، دارمور ‏‎x‎‏ تاور و دارمور ‏‎a.w.x‎‏ بود. تجزیه دیالل به روش سوم گاردنر و ابرهارت نشان داد که رقم یانتار قابلیت ترکیب عمومی خوبی برای صفات مزرعه ای و قابلیت ترکیب عمومی منفی معنی داری برای صفات آزمایشگاهی دارد و هیبریدهای یانتار ‏‎‎‏‏‎x‎‏ ریجنت و دارمور ‏‎‏‎x‎‏ تاور از قابلیت ترکیب خصوصی بالایی برخوردار بودند. واریانس افزایشی در صفات طول برگ، تعداد برگ، درصد بقای زمستانه و درصد تراوش یونی بیشترین سهم از واریانس ژنتیکی را به خود اختصاص داد و این صفات از وراثت پذیری خصوصی نسبتا بالایی برخوردار بودند. واریانس غالبیت برای صفات مقدار آب بافت و میزان اتلاف آب سهم بزرگی از واریانس ژنتیکی را تشکیل داد از اینرو وراثت پذیری خصوصی صفات مذکور پایین تر از دیگر صفات اندازه گیری شده بدست آمد.