بررسی پیرامون استقراض و قرضه ملی و پیشبرد اهداف اقتصادی دولت

پس از بحران بزرگ اقتصادی 33-1929 در غرب، کشورهای توسعه یافته استفاده از قرضه دولتی را مورد توجه قرار دادند. کشورهای در حال توسعه نیز پس از جنگ دوم جهانی به جستجوی منابع جدید درآمدند، و استفاده از کلیه امکانات مالی داخلی و خارجی برای تحقق برنامه های عمرانی پرداختند. منابع داخلی به جز افزایش مالیات ها، شامل تقویت و بهبود سیستم های مالیاتی و غیرمالیاتی مثل دریافت های حاصله از انتشار و فروش اوراق قرضه می شد. بدین ترتیب یکی از مشکلات کشورهای در حال توسعه که کمبود درآمدهای عمومی جهت اجرای برنامه های ضروری اقتصادی و عمرانی و اجتماعی بود، حل گردید و امکان اجرای برنامه های مزبور تقویت می شد.هدف از انتشار و فروش قرضه دولتی در ابتدا صرفا ترمیم و تهیه عواید موقت و یا تامین هزینه های فوق العاده دولتی کشورهای توسعه یافته بود تا این که وقتی وضع به حالت طبیعی برگشت و افزایش لازم در هزینه ها حاصل شد، تسویه گردد. لیکن بعدا همه دولت ها به این فکر افتادند که این وسیله را در زمان های عادی نیز مورد استفاده قرار دهند، لذا از این پس قرضه دولتی به عنوان یکی از ابزارهای افزایش منابع ملی به شمار آمد.به طور کلی تا قبل از قرن بیستم نظر اکثریت دانشمندان اقتصادی مخالف استفاده دولت ها از قرضه ملی بوده ولی نظریات دانشمندان اقتصادی از اوائل قرن بیستم مخصوصا پس از جنگ بین المللی اول و بحران بزرگ اقتصادی دنیا دستخوش تحول عظیم شد.نظریات جان مینارد کینز، اقتصاد دان انگلیسی، نقش اساسی در این تحول داشت. نامبرده با توجیه استفاده از قرضه ملی با بهره کم به منظور ازدیاد هزینه های عمومی و ایجاد قدرت خرید و اجتماع در دوره های کسادی و بحران، موفقیت های درخشانی به نفع اقتصاد معاصر تحصیل نمود.اما بازار سرمایه در ایران نیز مانند دیگر کشورهای در حال توسعه، با مشکلات متعددی مواجه بوده است. نگاه اجمالی به انواع سپرده های بانکی مشخص می کند که حجم مانده سپرده های بلند مدت در مقایسه با سپرده های کوتاه مدت و دیداری بسیار اندک بوده و جوابگوی نیازهای سرمایه گذاری کشور، نیست. به علاوه در این بازار، مبادلات سهام نیز بسیار محدود بوده و نمی تواند این کمبود را جبران نماید.یکی از راه های جبران این مشکل، انتشار اوراق مشارکت (قرضه) می باشد که با قانون عملایت بانکی بدون ربا نیز مغایرتی ندارد.در این تحقیق سعی گردیده، به بررسی سابقه تاریخی اوراق قرضه (مشارکت) در کشور و همچنین به نقش و اهمیت این اوراق در اقتصاد ایران پرداخته شود.با عنایت به این که انتشار این اوراق در گذشته بیشتر برای تامین کسری بودجه دولت ها بوده است، با توجه به تکامل و شناخت نتیجه آن که اوراق قرضه نه تنها، می توان برای سرمایه گذاری های زیربنایی و عمران و آبادانی و تولیدی و ... استفاده نمود و بر مشکلات بازار سرمایه فائق آمد، بلکه به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای اجرایی سیاست های پولی و مالی و اقتصادی نیز به کار گرفته شود.