بررسی جامعه ترکمن با تکیه بر اشعار مختومقلی فراغی

آقای حسین صمدی در مقاله ای تحت عنوان "جایگاه مختومقلی فراغی در آثار فارسی به معرفی کتابشناسی وی می پردازد که در این کار متاسف می شود از سکوت آثار بزرگ فارسی در این مورد با این وصف موفق به تهیه لیستی از آثار فارسی می گردد که آثار فارسی می گردد که در آنها نامی هرچند مختصر از شاعر برده شده است . ما در اینجا به برخی اشاراتی که در کتابهای فارسی به این شاعر شده است را ابتدا می آوریم و در آخر، لیست مذکور را ضمیمه این بخش میکنیم در آغاز به سراغ کتاب سیاحت درویش دروغین میرویم که آرنمیوس وامبری در مورد این شاعر چنین گزارش میدهد : ... هنگام شب و مخصوصا" در زمستان ترکمنها میل دارند به قصه پریان و داستانهای تاریخی گوش دهند ولی یک خوشگذرانی عالیتری دارند که به این مشغولیت ساده ترجیح میدهند و آن آواز (بخشی) (خواننده دوره گرد) است که به همراهی "دوتار" گاهی پیدا می شود و اشعار "قرقلو " و "امانملا" یا مخدومقلی حماسه سرای ملی که هموطنانش مقام اورا تا الوهیت بالا بردهاند برای آنها تکرار می کند. او ترکمنی بوده از اهل گوگلان که مقام قدوسی داشته و تقریبا" هشتاد سال قبل از دنیا رفته است در آن تاریخ جنگ داخلی بین یموت و وگلان بیداد میکرد و اگر بتوان به قول قزل آخوند اعتماد کرد روح با فتوت آن شاعر نتوانسته بود منظره آن جنگهای برادرکشی را ببیند و تحمل بکند که زن و بچه هم نژاد خود را بدون مراعات خون مشترکی که در عروقشان جاری بود گرفته و به معرض فروش درآورند . ژان پل سارتر در کتاب " ادبیات چیست " خود می گوید : آنچه ادبیات نامیده میشود ناگزیر زبان هم هست اگر هم ادبیات را ذاتا" تجاوز از زبان بدانیم به هر حال باید نپذیریم که بیرون از زبان ادبیاتی نیست پس ادبیات همان زبان است به اضافهء (یامنهای) چیز دیگر و برای شناخت این چیز دیگر ناچار باید نخست زبان را شناخت زبان آنچنان در تاروپود زندگی اجتماعی ما تنیده شده است که ما وجود آنرا بدیهی فرض میکنیم اگر زبان از جامعهء انسانی گرفته شود، چرخ اجتماع یکباره از حرکت باز میایستد. جامعه انسانی از هم گسیخته می شود. تمدن و فرهنگ بشر نابود میشود و انسان به زندگی میلیونها سال قبل خود برمی گردد. ادبیات بخشی از فرهنگ روحی مردم است و یکی از هنرهای مهم بشمار می آید. هنر پدیده ای اجتماعی است . یعنی فقط در اجتماع انسانی که تا درجه ای رشد و پیشرفت کرده است می تواند ظاهر شود و آن را در خارج از اجتماع و جامعه نمی توان یافت .