چکیده : برخوردها و آشنایی های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی با کشورهای قدرتمند غربی تأثیرات مهمی بر جامعه ی ایران عصر قاجاری نهاد. آشنایی با شیوه های نوین تاریخ نویسی و دگرگونی روش های تاریخ-نگاری ایرانی، یکی از مهم ترین دستاوردهای این پدیده بوده است. خاطره نگاری نوین – با تکیه و آگاهی از من فردی و هویت جمعی - از گونه های مربوط به این حوزه است که از اواسط عصر ناصری تحت تأثیر مستقیم افکار و مظاهر ار...

تمایز روح و نفس در قرآن و روایات به ندرت مورد توجه اذهان قرار گرفته است؛ و عمدتاً به عنوان دو کلمه مترادف در مصداق حقیقت انسان نگریسته می شود. لذا نوشتار حاضر، مقوله نفس و روح را در سه حیطه لغت، قرآن و روایات مورد تحقیق و بررسی قرار داده است و در هر بخش با استقصای نمونه های آن دو، کاربرد و مصادیقشان را معین ساخته. در این مقال با استناد به وجوه و دلایل قرآنی و روایی و نیز بیانات لغویان و علمای تف...

معرفت نفس، به حکم حدیث شریف من عرف نفسه فقد عرف ربه رهنمون معرفت رب است از این رو بعضی از عالمان و عارفان به تبیین حکمی و عرفانی آن پرداخته اند. برخی آنرا از قبیل تعلیق به محال دانسته اند و بعضی به طرق گوناگون در صدد توجیه و تبیین کیفیت معرفت رب از راه معرفت نفس بر آمده اند. از نظر این گروه، معرفت فطرت، حدوث، امکان، حرکت، تجرد و فقر هستی نفس ما را به خدای متعال دلالت می کند و نفس از جهات جامعیت...

حدیث شریف من عرف نفسه در جوامع روایی از نبی اکرم (صلی الله علیه و آله) و امیرالمومنین و امام صادق(علیهما السلام) نقل شده و مشهور بین فریقین است، و آیات و روایات زیادی نیز موید این حدیث هستند که با در نظر گرفتن کثرت احادیث مشابه می توان تواتر معنوی آنرا ادعا کرد. پیش از اسلام نیز این حدیث مطرح بوده و در صحف ادریس(ع)آمده است. لفظ «عرف»فعل ماضی و فعل ماضی دلالت بر تاکید و قطعیت وقوع متعلق خود می ک...

مسئلۀ نفس و ارتباط آن با بدن از دیرباز مورد توجه متفکران بوده است و مباحث متعددی در این باره مطرح شده که مهم ترین آنها عبارتنداز: تمایز نفس و بدن، انواع نفوس، تجرّد نفس، قوای نفس، حدوث و قدم نفس، حرکت و تکامل نفس، جاودانگی نفس و ارتباط نفس و بدن. روشن است که بیان دیدگاه قرآن و احادیث در این موضوعات و تبیین عقلی آن و نقد دیگر دیدگاه ها نیازمند تألیف و تصنیف چندین جلد کتاب است. آنچه در یک مقاله می...

رساله حاضر درباره ریا از منظر قرآن کریم و روایات است که از پنج فصل تشکیل شده است: در فصل اوّل مطالب مرسوم از قبیل بیان مسأله، ضرورت تحقیق، پیشینه تحقیق، پرسش های تحقیق، اهداف و نوآوری تحقیق، فرضیه های تحقیق، واژه های کلیدی تحقیق و واژه های مشابه و مخالف پرداخته شده است.در فصل دوم: نخست اقسام ریا از جهت متعلّق و از ناحیه حکم مطرح شده و سپس به توضیح هر کدام پرداخته شده است.در فصل سوم: مهم ترین عوام...

معرفت نفس، به حکم حدیث شریف من عرف نفسه فقد عرف ربه رهنمون معرفت رب است از این رو بعضی از عالمان و عارفان به تبیین حکمی و عرفانی آن پرداخته اند. برخی آنرا از قبیل تعلیق به محال دانسته اند و بعضی به طرق گوناگون در صدد توجیه و تبیین کیفیت معرفت رب از راه معرفت نفس بر آمده اند. از نظر این گروه، معرفت فطرت، حدوث، امکان، حرکت، تجرد و فقر هستی نفس ما را به خدای متعال دلالت می کند و نفس از جهات جامعیت...

مسئلۀ نفس و ارتباط آن با بدن از دیرباز مورد توجه متفکران بوده است و مباحث متعددی در این‌باره مطرح شده که مهم‌ترین آنها عبارتنداز: تمایز نفس و بدن، انواع نفوس، تجرّد نفس، قوای نفس، حدوث و قدم نفس، حرکت و تکامل نفس، جاودانگی نفس و ارتباط نفس و بدن. روشن است که بیان دیدگاه قرآن و احادیث در این موضوعات و تبیین عقلی آن و نقد دیگر دیدگاه‌ها نیازمند تألیف و تصنیف چندین جلد کتاب است. آنچه در یک مقاله می...

این رساله، در مورد کتاب "الهوی فی حدیث اهل البیت (ع)" نوشته آیهالله شیخ محمدمهدی آصفی دام ظله است، که به زبان اردو تبیین شده است. کتاب مذکور در حقیقت، شرحی است از حدیث شریف قدسی که امام باقر(ع) از پیامبر گرامی اسلام (ص) در مورد هوای نفس نقل فرمودند، این موضوع (هوای نقس) خیلی کم و به ندرت مورد توجه علما و محققین قرار گرفته است لذا این کتاب یکی از کتاب های مهم و کم نظیر در موضوع خود می باشد که مش...

دلالت خودشناسی بر خداشناسی و پیوند میان معرفت نفس و معرفت رب، در فرهنگ اسلامی و در جریان‌های مختلف فکری بسیار مورد توجه بوده و تحلیل‌های مختلفی از آن صورت گرفته است. در این میان، تفاسیر قرآن که حجم گسترده‌ای از میراث فکری اسلامی را در بر می‌گیرند، جایگاه خاصی می‌توانند داشته باشند. در این تحقیق، به این پرسش پرداخته می‌شود که از نظر مفسران نخستین خودشناسی چه جایگاهی در تفسیر دارد و با توجه به نق...