سفرنامه‌‌نویسان غربی به‌ویژه در دو قرن اخیر گزارش‌گران بیرونی وضعیتی در ایران بوده‌اند که می‌توان از آن به انحطاط و عقب‌ماندگی تمدنی ـ فرهنگی تعبیر کرد. وضعیت اقلیمی و جغرافیایی ویژۀ ایران و خشکی و کم‌آبی و به‌ تبع آن وابستگی شدید تمدن ایرانی به آب و سازه‌های آبی، به‌ویژه کاریز یا قنات، از ویژگی‌ها و پدیده‌هایی بوده که توجه اکثر غربیان را جلب کرده است. در این دوران، که هم‌زمان با شیوع ناامنی و ...

پیروزی انقلاب اسلامی در ایران خون تازه ای در پیکرة امت اسلامی به جریان انداخته و حیات جدیدی به جهان اسلام بخشیده است. امروزه‘ تجدید حیات اسلام به بحث انگیزترین و قابل توجه ترین موضوع در عرصة سیاست جهانی تبدیل شده و بخش قابل ملاحظه ای از ادبیات سیاسی جهان‘ به ویژه غرب‘ را به خود اختصاص داده است. متفکرین و پژوهشگران حوزة سیاست جهانی هر یک از منظری به این تحول نگریسته و نظریه های متعدد و متعارضی ر...

اگر تمدن را مجموعه ای از مؤلفه هایی بدانیم که مبتنی بر یک اندیشه بنیادی و در قالب نظام های گوناگون سامان می یابد، خاستگاه این اندیشه بنیادی در تمدن پیشین مسلمانان، آموزه های وحیانی اسلام بود که هسته مرکزی این آموزه ها در قرآن آمده است. به این ترتیب، قرآن بنیان معرفتی، منطق ترکیب و تعیین کننده چگونگی رابطه میان اجزا و ترسیم کننده جهت اصلی تمدن مسلمانان بوده است. این یافته را می توان با نگاهی درو...

فرهنگ در پیدایش، جهت دهی و گسترش اندوخته های مادی و معنوی بشر تاثیر قابل توجه دارد. فرهنگ و تمدن اسلامی حاصل دستمایه‎های دینی و تأکید موثر دین اسلام بر مولفه های آن است. شکل گیری و تکوین فرهنگ و تمدن اسلامی از عصر رسول خدا (ص) صورت پذیرفته و سپس امامان شیعه علیهم السلام و پیروان آنان در گسترش آن تاثیر به سزایی داشتند. پس از غیبت صغری(260ق) شیعیان امامیه در دگرگونی فرهنگی جهان اسلام نقش مهمی ایف...

آیات فقهی قرآن به عنوان بخشی از آموزه های دینی و نیز سرچشمه اولیه دانش فقه افزون بر تعیین تکلیف مکلفان دارای پیامدها و کارکردهای اجتماعی هم است. این پیامدها به صورت مستقیم و غیرمستقیم نظام های مختلف تشکیل دهنده یک جامعه را از خود متأثر می سازد و اثرپذیری نظام ها از این مؤلفه ها به نوبه خود به اثرپذیری یک تمدن از آنها می انجامد. این نوشتار با مبنا قرار دادن تقسیم بندی مرحوم شهید صدر از مباحث فقه...

مقاله ابتدا به توانمندیها و نقش محوری زبان عربی، خصوصاً بر نقش  فرهنگی آن از صدر اسلام تا عصر حاضر اشاره می کند.  سپس بر این تأکید می شود که اسلام تنها نظامی صرفاً اعتقادی نیست، بلکه نظامی حکومتی، اجتماعی، حقوقی، فکری و هنری است که در آن مذهب نقش مرکزی را دارد . این دو موهبت یعنی زبان ومذهب نقش عمده ای درشکل گیری تمدن اسلامی داشته اند. تمدن اسلامی علاوه بر استفاده از دستاوردهای  تمدنهای دیگر چیز...

چکیده تمدن ایرانی یکی از قدیمی ترین و تأثیرگذارترین تمدن های تاریخ بشری است و ایران زمین نیز به مثابه خاستگاه این تمدن در اعصار گوناگون، حکمرانی حکومت ها و سلسله های بی شماری را به خود دیده است که برخی از آن ها با برخورداری از مولفه هایی به سطح بالایی از شکوفایی دست یافته اند؛ در عین حال این سلسله ها با از دست دادن این مولفه ها به انحطاط کشیده شده اند. در این میان امپراتوری هخامنشی یکی از تأثی...

در جستجوی الگوی هویت در اندیشه روشنفکران ایرانی، ضرورت داشت به این پرسش پرداخته شود که چه عواملی نگاه روشنفکران ایرانی به هویت را تحت تأثیر خود قرار داده است؟ و آیا می توان توضیحی از تنوع الگوها به دست داد؟ با بهره گیری از جامعه شناسی معرفت «وبری» و جستار روشی توماس اسپریگنز، تلاش شده تا تحول و تنوع الگوها توضیح و نشان داده شود که چگونه نظریه های متعدد هویتیِ روشنفکران ایرانی، تحت تأثیر بحران زم...

این نوشتار درپی بررسی این مسأله است که دیدگاه امام خمینی در باره تمدّن اسلامی چه بوده است و از نظر ایشان چگونه می توان تمدّن اسلامی را احیا کرد؟ یکی از عرصه های به شدت مغفول در خصوص امام خمینی، جنب? تمدّن ساز اندیشه های اوست. از دیدگاه امام مسلمانان با طی چهار مرحله به سعادت و عظمت پیشین خود در صدر اسلام، خواهند رسید: اوّل شناخت علل و عوامل انحطاط جهان اسلام، ازقبیل، به فراموشی سپردن آموزه های تمدّ...

برخورد جهان اسلام باغرب به عنوان یک امر اجتناب ناپذیر اگر چه همیشه همراه با تنش و دشمنی نبوده، اما از همان ابتدا به عنوان دو نیروی تأثیرگذار متفاوت مطرح شده اند؛ که ماهیت هر یک دیگری را به چالش می کشد. اسلام همیشه به عنوان یک تهدید مطرح بوده که محوریت تمدن غرب را به چالش کشیده و غرب نیز در نگاه مسلمانان نماد یک فرهنگ بی روح و عامل انحطاط جوامع معرفی شده است. در آغاز ورود فرهنگ غرب به جهان اسلام...