رئالیسم مکتبی است که در اوایل قرن نوزدهم در واکنش به مکاتبی چون رمانتیسم و ایده آلیسم که در گریز از دنیای واقعی به وجود آمده بودند، ظهور کرد. طرفداران این مکتب، زندگی و واقعیات موجود در جامعه را الگوی آفرینش آثار خود قرار دادند. یکی از مهم ترین حوزه هایی که این مکتب در آن نفوذ کرد حوزه ی ادبیات و مخصوصاً ادبیات داستانی بود. این جریان ادبی با دارا بودن ویژگی هایی چون حقیقت مانندی و توجه به واقعیا...

یکی از اساسی ترین اّعمال تاریخ نگاری، طبقه بندی اطّلاعات تاریخی در محور درزمانی است. چگونگی این طبقه بندی یا شیوۀ دوره بندی نگرش نظری مورّخ را به موضوع نشان می دهد و هم شکل و فرم عرضۀ تاریخ را معیّن می کند. با آن که دوره بندی در تاریخ ادبی نمی تواند جدا از دوره بندی تاریخ عمومی تلقّی شود، تعدّد ملاک ها و مقیاس های تحلیل در ادبیّات و وجود انواع مختلف ادبی، آن را پیچیده تر ساخته و شیوه های متفاوتی را در...

ایران و مصر از دیرینه‎ترین تمدّن‎های بشر بودند که کهن ترین داستان‎ها را در خود داشتند. زبان، ساختار و محتوای این داستان‎های کهن تحت‎تأثیر تحوّلات سیاسی- اجتماعی شرق در روزگار معاصر دگرگون شد. پیدایش اندیشه های تجدّدخواهانه، شکل ها و گونه های تازه ای را در ادبیّات داستانی آفرید و این گونه های جدید، جریان تجدّد را شدّت بخشید. دوره مشروطه در ایران و عصر نهضت در مصر، روزگار تحوّلات سیاسی، اجتماعی، تاریخی ...

برخی از رویدادهای بحث‏برانگیز در تاریخ تشیع، به تقابل دو یا چند جریان فکری درباره اصالت یا مضمون روایات برمی‏گردد. محور یکی از این مجادلات - که نزدیک به دو قرن پیشینه دارد - روایتی متفاوت از واقعه کساء است. اصل حدیث، هرچند در منابع شیعه و سنی به ثبت رسیده، اما این روایت - که با ساختار ادبی و داستانی از زبان حضرت زهرا  نقل شده و موجب برانگیختن احساسات شنوندگان می‌شود - هر از چندی موجب تقابل دو ...

یکی از صناعات ادبی و اعجازی قرآن، وقوع مجاز در آن است. اصل وقوع مجاز در قرآن پذیرفتة بیشتر علمای اسلام است و کتاب‌های فراوانی در این زمینه نوشته‌اند. از این میان، ابن‌تیمیة حرّانی (د. 728 ق.) به عنوان برجسته‌ترین نظریه‌پرداز جریان سلفی ـ تکفیری ـ وهابیت، وقوع مجاز در قرآن را انکار می‌کند. وی به عنوان یکی از مؤسسان جریان تکفیری و آرای او مورد پذیرش این فرقه می‌باشد. بنا...

کرامات همچون نقطة مرکزی تمامی روایت‌های منقبتی، بسامد و حضوری چشمگیر و نمایان در تذکره‌ها و مناقب‌نامه‌های مشایخ تصوّف دارد. این عنصر اساسی در گذر زمان، کمّا و کیفاً دچار تحوّل و دگرگونی شده است. در این مقاله می‌کوشیم نشان دهیم که توسعه و تحول تدریجی و تاریخی، حضور داستان‌های کرامت در طول حیات مشایخ، از پیش از تولّد تا پس از وفات آنها، شاخصه‌ای نوع‌نما و ژانریک در جریان تحوّل ژانر مناقب‌نامه است؛ به‌...

تحلیل گفتمان از جمله شیوه های بررسی متن است که در طول حیات خود ابزار و روشهایش را گسترش داده و عمق بخشیده است. مطالعات ترجمه نیز پس از آنکه بررسیهای زبانشناختی صرف را جهت فهم فرایند ترجمه ناکافی دانست به شیوه های تحلیل متن و تحلیل گفتمان رو آورد. در مقاله حاضر ما دریافتی از تحلیل گفتمان را مبنا قرار داده ایم که ساختار تأویل پذیر متن و رویه های ارتباطی متن با فرامتن (جامعه، فرهنگ) را اصل می گیرد...

مکتب رمانتیسم از مهم ترین مکاتب ادبی است. این مکتب با تکیه بر احساسات و عواطف انسانی در تقابل با مکتب خردگرای کلاسیسم قرار گرفت و باعث دگرگونی های بسیار در ادبیات شد. این تحولات و دگرگونی هایی که مکتب رمانتیسم سبب آن ها شد زمینه ساز مکاتب و جریان های دیگر ادبی مانند سور رئالیسم و سمبولیسم و… شد. در سال های پایانی قرن نوزدهم به دلیل گسترش روابط فرهنگی شرق با غرب، و با ترجمه ی آثار نویسندگان و شا...

دو تن از ناقدان مشهور کشور مصر ، «عباس محمود العقاد» و «احمد زکی ابوشادی» هستند که از ویژگی های بارز و برجسته این دو، داشتن دو صفت برجسته ادبی یعنی شاعری و نقادی است. این دو ناقد و شاعر برجسته ، تقریباً در نیمه دوم قرن نوزدهم و نیمه اول قرن بیستم میلادی در اوج حوادث و وقایع سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی و ادبی می زیستند. دو جریان ادبی و نقد بزرگ در این دوره پا به عرصه وجود گذاشت ، یکی مدرسه «الدیوا...