ملک­الشعرابهار، یکی از شاعران برجستۀ عهد مشروطه به­مناسبت جنگ جهانی اول، شعری به­ نام « انسان و جنگ» سروده­است که در این شعر‏، درپی نظیره­گویی شاهنامه­ برآمده و گویا از دو بیت معروف داستان رستم و اسفندیار تقلیدکرده­است. ازآن­جاکه یکی از محورهای بنیادین مکتب فرمالیسم، توجه به شکل، فرم و صناعات ادبی بوده­است، در این جستار با تکیه بر رویکرد فرمالیسم، دو بیت از سرودۀ بهار با دو بیت از شاهنامۀ فردوس...

یکی از صناعات ادبی و اعجازی قرآن، وقوع مجاز در آن است. اصل وقوع مجاز در قرآن پذیرفتة بیشتر علمای اسلام است و کتاب‌های فراوانی در این زمینه نوشته‌اند. از این میان، ابن‌تیمیة حرّانی (د. 728 ق.) به عنوان برجسته‌ترین نظریه‌پرداز جریان سلفی ـ تکفیری ـ وهابیت، وقوع مجاز در قرآن را انکار می‌کند. وی به عنوان یکی از مؤسسان جریان تکفیری و آرای او مورد پذیرش این فرقه می‌باشد. بنا...

فخرالدین عراقی یکی از عارفان بزرگ فرهنگ ما است که در قالب تعبیرهایی شاعرانه، اندیشه‌ها و تجربه‌های ناب عرفانی خود را ترسیم نموده است. شگردهای بلاغی از جملۀ ابزارهایی است که در صورت بندی زبان، ذهنیت، تجارب و درونمایه‌های عرفانی شاعران کارکردی برجسته به خود گرفته است. عراقی عارفی نواندیش می‌باشد که از این رهگذر توانسته است افکار تازۀ خود را در ساختی هنرمندانه و متفاوت از زبان رسمی صوفیان به مخاطب...

معناشناسى و تفسیر اجتهادى قرآن کریم از کجا آغاز مى شود و چه فرایندى را طى مى کند؟ این مقال در پاسخ به این پرسش بر آن است که شناخت هسته هاى اولیه معنا از واژگان جستجو مى شود که موجِد متن آنها را گزینش نموده و پیام خود را در ترکیب ساختارى عبارات ویژه جاى داده است. ملاحظه ویژگى هاى ادبى، دلالى و سیاق ترکیبى جمله، مرحله اى دیگر است. نگاه پیوستارى به متن قرآن و نیز سنت معصوم(علیه السلام)، همچنین نظر ...

با شکست نهایى مشروطه در پى کودتاى رضاخانى و حوادث پس از آن، ادبیات به انزوا کشیده شد. کم‏کم، فرم‏هاى ادبى مدرن، به سمت جریان‏هاى سیّال ذهن و نوشته‏هاى روان‏پریشانه حرکت کرد تا حامل آزادى بیش‏ترى براى نسل گرفتار خفقان باشد. در پى عبور داستان‏نویسى مدرن از جریان‏هاى رئالیستى و میل به دنیاى درون، توجه به زن و مشکلات او در اجتماع، به نوعى نمادپردازى اسطوره‏اى از زن، انجامید. این نمادپردازى‏ها، در دو...

در این مقاله پس از بحث کوتاهى درباره مفهوم، اهمیت و نقش "لحن" در سبک متون ادبى و پیوند "لحن" و "موضوع"، به تحلیل لحن‏هاى متفاوت و متناسب با موضوعات اصلى دیوان حافظ پرداخته شده است. در این راستا، دیوان حافظ از نظر موضوعى به ده بخش، تقسیم و پس از چندین بار خوانش، لحن‏هاى پر بسامد در پیوند با هر موضوع، تبیین و تحلیل گردیده است؛ یافته‏هاى پژوهش که به گونه‏اى کوتاه و نمونه‏وار در متن مقاله آمده است،...

نقد و بررسى سنت‏هاى شعرى از بهترین راه‏ها و زمینه‏هایى است که در جهت شناخت و معرفى سبک عمومى یا شخصى شاعران، مفید و راهگشا تواند بود. سنت‏هایى که عموما از دوره‏اى به دوره دیگر منتقل مى‏شود و همواره یکى از ارکان عمده در شاعرى و هنرورزى بزرگان ادب بوده است. این سنت‏ها به‏ویژه در حوزه بلاغت، سبک‏شناسى و نقد ادبى بسیار چشم‏گیرتر هستند. تخلص یکى از همین سنت‏هاى شعرى است که بسیار مورد توجه شاعران در...

کتاب انژنو اثر " فرانسوا ماری آروئه" فیلسوف وهنرمند سده ی هفدهم فرانسه است که بعدها نام "ولتر" را بر خود نهاد. ولتر با عملگرایی سیاسی- اقتصادی و قدرت سبکش در به کار بردن صناعات ادبی، استعاره و ایجاز توانست نامی از خود در تاریخ روشن گری فرانسه ثبت کند. انژنو یکی از چشم گیرترین آثاری است که می تواند نقش ادبیات را بر اوضاع سیاسی- اجتماعی کشوری نابسامان نشان دهد. در این کتاب داستان جوانی را می خوا...

 نقد و بررسى نظرات مستشرقین درباره منابع قرآن است. نویسنده، نخست شبهات قرآنى را به چند دسته: 1- ماهیّت و حقیقت وحى، 2- تأثیر قرآن از محیط و فرهنگ جاهلى، 3- تناقضات قرآنى، 4- اشتباهات تاریخى، ادبى و علمى قرآن 5- تحریف قرآن تقسیم کرده است و سپس به پاسخ این شبهه که »آیا قرآن از منابعى بهره جسته است؟« پرداخته و پس از نقل نظرات دانشمندان مسیحى و یهودى و مستشرقان، منشأ آیینهاى ابراهیمى را از یک سرچشمه...

بررسى و تحلیل آفرینش‏هاى ادبى و هنرى از دیدگاه روان‏شناسى، بسیارى از ویژگى‏هاى روحى و ذهنى آفرینندگان آن‏ها را آشکار مى‏کند و ناگفته‏هاى دنیاى ذهنى آن‏ها را روشن مى‏سازد. در واقع روان‏شناسى به دنبال آن است که از گفته‏ها به ناگفته‏ها برسد. در این گفتار بر آنیم تا مرثیه‏هاى خنساء، شاعره دوران پیش از اسلام، را از دیدگاه روان‏شناسى مورد بررسى و تحلیل قرار دهیم. سوگ سروده یکى از درون‏مایه‏هاى شعرى ...