این پژوهش در صدد یافتن موضع ابن‌سینا در قبال صدق و کذب‌پذیری مشهورات است و به جست‌وجوی قسم خاصی از این آراء که قابلیت اتصاف به صدق و کذب را دارا هستند، می‌پردازد. با توجه به اظهارات ابن‌سینا مبنی بر ابتنای احکام جدل بر تسلیم و شهرت و عدم اعتبار مقدمات جدلی ومشهورات بر اساس حق و حقیقت و هم‌چنین تصریحات دیگر او مبنی بر صدق و کذب‌پذیری مشهورات، این نتیجه حاصل می‌شود که موضع وی در قبال صدق و کذب‌پذ...

عملکرد آیت ا... هاشمی رفسجانی در دوران ریاست جمهوری (دوران موسوم به سازندگی)، بارها و بارها توسط پژوهشگران مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. اما این پژوهش بر آن است که اندیشه سیاسی ایشان را مورد واکاوی قرار دهد. از آن جهت که آیت ا... هاشمی رفسنجانی شخصیتی پراگماتیسم (عملگرا) هستند، بنابراین برای واکاوی اندیشه سیاسی ایشان نمی توان بی توجه به عملکردشان بخصوص در دوران تصدی پست ریاست جمهوری در سال ه...

سنت عرفان و تصوف اسلامی سنتی دیرپاست که همواره کشف و شهود را منبعی بالاتر از عقل برشمرده و پیرامون دین، عقل، عرفان و رابطه آنها سخن گفته است. از طرف دیگر در غرب و عالم مسیحیت از قرن هجدهم اندیشه ای با نام تجربه دینی در مقابله با عقل گرایی افراطی آغاز شد و محور اندیشه آنان نیز رابطه دین، عقل و باطن با یکدیگر است. امروزه این گرایش فکری در غرب رواج تام یافته است و در جامعه ما نیز توجه اندیشمندان م...

این مقاله سعی دارد نشان دهد که فلسفة رورتی حاوی پیام اخلاقی است. برای این کار لازم است که به محتوای برخی کتاب‌های او، به‌ویژه کتاب‌هایی که بعد از فلسفه و آینة طبیعت تألیف کرده نگاهی بیندازیم. پیام اخلاقی مورد نظر آشکار و پنهان در قالب مفاهیم و اصطلاحاتی از قبیل «همبستگی»، «دموکراسی»، «سیاست‌فرهنگی» در آراء و اندیشه‌های نئوپراگماتیستی او دیده می‌شود. البته رورتی این پیام را در بسیاری از موارد از...

چکیده نظریه‌ی کارکردگرایی یکی از چند نظریه‌ی کلاسیک در جامعه‌شناسی است که چارچوب روش‌شناختی آن را امیل دورکیم پایه‌گذاری کرده و گستره‌ی آن از فرانسه، به کل اروپا و آمریکا بسط یافته است. این مقاله ابتدا به بازسازی، نقد و بررسی ساختار منطقی تبیین کارکردی پرداخته، سپس تفاوت این نظریه را با تبیین‌های غایت‌شناسانه، فایده‌گرایی و پراگماتیسم بیان می‌کند. ابهام در واژگان کلیدی این نظریه (وضعیت بهنجار، ...

ریچارد رورتی با رد کردن نظریه‌ی معرفتی بازنمایی معتقد است که باید از مفهوم «حقیقت» یکسره دست شست. اما این بدان معنی نیست که بتوان از تفکیک گزاره‌ها به قابل قبول و غیرقابل قبول اجتناب کرد یا همه‌ی ادعاها را به یک میزان قابل پذیرش شمرد. در امتداد سنّت پراگماتیسم آمریکایی، رورتی بر آن است که گزاره‌ی مجاز عبارت است از گزاره‌ی «خوب»، یا به کلام دیگر، گزاره‌ای که اعتقاد بدان مفید است و ما را در سازگار...

ابزارانگاری در علم به دیدگاهی اشاره دارد که نظریه‌های علمی را چیزی جز ابزاری برای پیش‌بینی نمی‌داند. برخی رد پای این دیدگاه را در آثار افلاطون و ارسطو جست‌وجو کرده‌اند؛ اما غالباً پیشگامان این نظریه را کشیشانی می‌دانند که برای دفاع از آموزه‌های دینی، به اندیشة فرضیه‌انگاری گزاره‌های علمی روی آوردند. جرج بارکلی و پی‌یر دوهم را می‌توان از مدافعان این دیدگاه به‌شمار آورد. بیشتر ابزارانگاران جدید تن...

یکی از مهم‏ترین مسائل اساسی بشر، مسئله تعلیم و تربیت است  که در بین  فلاسفه و اندیشمندان  مختلف  همواره  به این امر مهم  توجه  شده‏است. مسئله تعلیم و تربیت از گذشته تا امروز  تغییراتی  را پشت سر  گذاشته،  به‏گونه‎ای  که  در دنیای  معاصر با پیدایش مکاتب جدید همچون پراگماتیسم و پُست‏مدرنیسم وارد عرصه‎های  جدیدی  شده‏است. یکی  از مهمترین  این عرصه‎ها در دنیای پست‏مدرنیسم، ظهور اندیشه‎های انتقادی در...

میان مبانی نظری و بناهای عملی فاصله‌ای وجود دارد که مانع از تحقق همیشگی عمل مبتنی بر نظر و حتی تحقق کلیت عمل می‌شود. پراگماتیسم با اصالت بخشیدن به عمل مبتنی بر پیامدهای تجربی، فاصله مبانی نظری را با سیاست‌گذاری فرهنگی از بین برده و به کارایی و حل مسئله بسیار نزدیک شده است. این پژوهش با رویکردی فلسفی و تطبیقی، این پرسش را مطرح می‌کند که سیاست‌گذاری فرهنگی پراگماتیستی چه تمایزی با سیاست‌گذاری فره...

این مقاله، مهمترین ویژگی­های نشانه­شناسی پیرس، از جمله فرایند پیدایش نشانه­ها، نحوۀ دلالت و بُعد عملی آنها را مورد بررسی قرار می­دهد. بررسی سه مقوله فلسفی پیرس و مسأله «ابداکسیون» نشان­دهندة نقش محوری نشانه­شناسی پیرس هم در وجود شناسی و هم در معرفت­شناسی وی است، به گونه­ای که تمام اندیشه­ها و هر گونه فرایند معناسازی را می­توان ناشی از تلقی او از نشانه دانست. پیرس، نشانه را به مثابه تار و پود همه...