نگاه مفهومی به موضوع «درونگرایی»، به عنوان یکی از شاخص ترین ویژگی های مطرح شده در معماری های منتسب به اسلام، مسألة اصلی این مقاله است که پس از ارایة تحلیل های موجود از موضوع درونگرایی و نقد مختصر آنها، با تمرکز بر توپولوژی رابطة شهر و فضای معماری، به تبیین این مفهوم پرداخته شود. در این راستا، ابتدا مدلی از انسان شناسی اسلام و سپس با تکیه بر این مدل، عناصر محیطی انسان ساخت که در منابع اصلی اسلام...

یکی از مؤلفه های اصلی هر ایدئولوژی انسان شناسی آن است. ایدئولوژی های سیاسی از حیث این که مجموعه ای از آموزه های سیاسی معطوف به عمل و بر مبنای عقل اند که به منظور ایجاد تغییر و تصرف در اجتماع و ارکان آن در اراده نفسانی بشر شکل گرفته اند قسمت عمده ای از مباحث خود را بر انسان شناسی سیاسی متمرکز کرده اند، خاصه در دنیای معاصر که علاوه بر گسترده شدن ابعاد آن، صبغه استراتژیک نیز پیدا کرده است. امروزه ...

خلقت احسن، اختیار، علم، عقل، فطرت، غایت بودن انسان برای آفریده‌ها، خلافت از جملة مفاهیم فراحقوقی هستند که ما را به شناسایی انسان به عنوان تجلّی‌بخش همة صفات و اسماء الهی رهنمون می‌شوند و از عناصر و مؤلّفه‌های کرامت آدمی به شمار می‌آیند. ریشة اصلی طرح مسألة کرامت انسان در تعالیم اخلاقی و حقوقی اسلام را در خود قرآن کریم باید جستجو کرد؛ زیرا قرآن کریم بذر اصل کرامت انسان را در گزارة «وَ لَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی...

برخی از صاحب‌نظران، فلسفه یا علت خلقت انسان را در نظام تربیتی اسلام، رسیدن او به کمال مطلق می‏دانند. با توجه به اینکه خالق حکیم در هدفش نه غیر مقدور، بلکه باید مقدور و ممکن باشد، و از طرف دیگر انسان دارای عقل است و هیچگاه غیر مقدور را هدف فعالیت‏های خود قرار نمی‏دهد، لذا رسیدن انسان به کمال مطلق به عنوان فلسفة خلقت انسان اشتباه است و باید تعبیر مزبور اصلاح شود. برخی از صاحب‌نظران، فلسفه یا علت...

هرچند مشاوره در مفهوم حرفه ای آن پدیده ای جدید است و به عنوان یکی از دستاوردهای دانش روان شناسی نوین و تمدن مغرب زمین در سده اخیر تلقی می شود، امّا به مفهوم وسیع هدایت و راهنمایی انسانها و کمک خواستن از افراد صاحب نظر و خردمند همواره مورد تأکید اسلام و سیره معصومین(ع) بوده است. اسلام به عنوان مکتبی جامع و همه جانبه نگر برای سلامتی روح و روان انسان اهمیتی فوق العاده قائل است. به همین جهت با ارائه...

در این پژوهش، انسان از بعد ماهیت، آزادی و اختیار، مسئولیت، خودآگاهی و انسان کامل از دیدگاه دو مکتب اسلام و وجودگرا بررسی شده است. اسلام انسان را موجودی دوبعدی با فطریات و سرشت مشترک و آزادی و اختیار در انتخاب سرنوشت خویش معرفی می‌کند؛ اما مکتب وجودگرا برای انسان هیچ‌گونه سرشت مشترکی قایل نیست و آن را مغایر با آزادی فردی می‌داند. مکتب وجودگرا آزادی را حق انسان دانسته، با داشتن همین آزادی، او می‌...

یکی از مفاهیم بنیادی مشترک در مسیحیت و اسلام مفهوم "میثاق" است. اهمیت و جایگاه این مفهوم در این دو دین موجب طرح این پرسش می‌شود که آموزۀ میثاق چیست و ناظر بر چه نوع رابطه‌ای میان خدا و انسان در این دو دین است. در پاسخ به سؤال مذکور و با بررسی تطبیقی و تحلیلی این فرضیه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد که در هر دوی آن‌ها میثاق به معنی رابطه‌ایی دو جانبه میان خدا و انسان است و مفاد اصلی آن عبارت از این ا...

در این جستار جایگاه مفهوم غایت در نظام و دستگاه اندیشمندان سیاسی و بویژه اسلام مورد بحث قرار می گیرد.غایتی که کمال مطلوب رهر و در راه است و در منتهی الیه راه قرار دارد.بدین ترتیب،رابطهء استعارهء صراط و راه،با مفهوم غایت در کانون بررسی است استعاره صراط یا مفهوم«غایت»و غایتمندی در مورد صورت نگرفته است.در چنین پیش فرضی«اندیشهء سیاسی»به مثابهء«صراط و راه»تصور می شود و با جستجوی ابعاد وجه شباهت های ...

رفتار مسئولانه از شاخص‏های انسان سالم است که تقویت و رشد آن جز با شناسایی عوامل مؤثر بر رفتار مسئولانه امکان‏پذیر نخواهد بود. حوزه­ مسئولیت انسان شامل مسئولیت فردی، خانوادگی، اجتماعی و مسئولیت در برابر عهد و پیمان الهی است. تناسب تکلیف با توان فرد و عمل به تکالیف از جمله نکات مهم در جهت افزایش مسئولیت است. این موضوع از زمینه‏های مهم مورد مطالعه جامعه‏شناسی است و طرح آن در قرآن، به منزله­ آن است...

نوشتار پیش‌ رو، به بحث اسلام و خشونت می‌پردازد. بحث اسلام و خشونت، بحث دیرینه‌ای است، امّا در پی تحوّلات یکی دو دهة أخیر در جهان، به‌ویژه جهان اسلام، رخ داده، توجّه جهانیان، خصوصاً غربی‌ها، بیشتر به این موضوع جلب شده است و بسیاری با استفاده از این وضعیّت، تعالیم اسلامی را مورد هجمه قرار می‌دهند. نوشتار حاضر، دیدگاه‌های موجود دربارة اسلام و خشونت و دلایل آنها را مطرح و بررسی، و در پایان، نویسنده دیدگ...