گونه‌شناسی شکلی آذین‌های بند‌کشی مهری در مساجد منتسب به دوره آل‌بویه تا ایلخانیان در استان اصفهان

نویسندگان

افروز رحیمی آریایی دانشجوی دکترای، گروه معماری، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

سید اصغر محمودآبادی استاد تمام، دانشکده تاریخ جهان اسلام، دانشگاه اصفهان و معاونت پژوهشی موسسه آموزش‌عالی‌سپهر اصفهان

نیما ولی بیگ گروه مرمت، دانشکده مرمت، دانشگاه هنر اصفهان،

چکیده مقاله:

یکی از ویژگی‌های رایج در تزئینات شیوه رازی و آذری (بناهای منتسب به دوره آل‌بویه تا ایلخانیان)، استفاده از آذین‌هایی در فاصله بین بندکشی آجرکاری است. گونه‌شناسی این قسم از تزئینات معماری با معیار شکلی در کمتر پژوهشی به کار بسته‌شده‌است. لذا هدف اصلی این نوشتار، با درنظر‌گرفتن اهمیت موضوع و فقدان منابع کافی، ارائه گونه‌شناسی جامع و بررسی دگرگونی آذین‌های مهری بندکشی در مساجد شیوه رازی و آذری استان اصفهان، از دیدگاه شکلی است. از آنجا که بسیاری از نمونه‌های شاخص منتسب به این شیوه‌ها در اصفهان بنا شده‌اند، نمونه‌ها از این محدوده گزینش شده‌اند. از‌این‌روی پژوهش پیش‌رو به دنبال پاسخ‌گویی به این سوالات است:”1- گونه‌های مختلف آذین‌های بندکشی مهری (بر‌اساس نحوه ساماندهی در فواصل آجرها، شکل قاب، شکل نقوش و شیوه گسترش) در مساجد شیوه رازی و آذری اصفهان چیست؟ 2- با طبقه‌بندی تزئینات بندکشی در شیوه رازی و آذری چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی آشکار می‌شوند؟ 3‌-‌دگرگونی شکلی مهرها از شیوه رازی به آذری چگونه بوده‌است؟”. روش تحقیق به‌صورت کیفی، از نظر هدف کاربردی، براساس استراتژی ترکیبی و به شیوه استقرایی تدوین گشته است. داده‌ها با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و میدانی به‌دست ‌آمده‌است. تحلیل‌ها آشکار ساخت تزئینات بندکشی از نظر نحوه قرارگیری در میان بندها و شکل نقش‌ها دارای دو گونه کلی و براساس شکل قاب اصلی، دارای هفت گونه هستند. مهرها در اکثر موارد شیوه رازی با نقوش هندسی شکسته و در شیوه آذری با نقوش هندسی گردان و با جزییات بیشتر بنا شده‌اند. کتیبه‌نگاری بر مهرها معمولاً به خط کوفی بنایی و گاهی به خط ثلث است. در شیوه آذری تنوع چینش آجرکاری بیشتر گشته و نقوش مهرها در برخی موارد به‌صورت بافته شده، کار شده‌است؛ در اواخر آن نیز گونه جدیدی از مهرها با خط ثلث و زمینه اسلیمی پدید آمده‌است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

ثبت نام

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

تصوف در دوره ایلخانیان

متن کامل

اثر بربرین در تنظیم آستروسیتهای Gfap+ ناحیه هیپوکمپ موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین

Background: Diabetes mellitus increases the risk of central nervous system (CNS) disorders such as stroke, seizures, dementia, and cognitive impairment. Berberine, a natural isoquinolne alkaloid, is reported to exhibit beneficial effect in various neurodegenerative and neuropsychiatric disorders. Moreover astrocytes are proving critical for normal CNS function, and alterations in their activity...

متن کامل

اثر بربرین در تنظیم آستروسیتهای Gfap+ ناحیه هیپوکمپ موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین

متن کامل

مقایسه طرح معماری مساجد صفویه اصفهان و مساجد دوره ایلخانی

مسجد اولین مرکز اجتماعی، سیاسی و مذهبی مردم مسلمان بوده و در سرزمین‌های اسلامی به‌عنوان پناهگاهی برای زندگی پر آشوب و پرتلاطم شهر به‌شمار می‌آید. از این رو معماری آن در میان معماری اسلامی اهمیت فوق‌العاده‌ای داشته است. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و با مطالعه در مورد ویژگی‌های معماری دو دوره ایلخانی و صفوی و همچنین بررسی نقشه‌ها، اسناد و مدارک مربوط به مساجد دو دوره مذکور و...

متن کامل

بررسی تناسبات حیاط مساجد دوره صفویه اصفهان

Numbers and geometrical divisions, due to the inherent charming principles in their background are considered by the ancients. But in recent architecture after the first Pahlavi era to the present, less attention has been paid to the numeral relations and proportions and has not benefited from an exact reproduction of the original proportions to achieve beauty. The authors of the study aimed to...

متن کامل