کلان‌شهر تهران و ظهور نشانه‌های الگوی تازه‌ای از روابط زن و مرد؛ مطالعه‌ زمینه‌ها، فرایند، و پیامدهای هم‌‌خانگی

امروزه شاهد ظهور نشانه‌های الگوی جدیدی از روابط زن و مرد با عنوان هم‌‌خانگی بدون ازدواج (همباشی، هم‌بالینی) هستیم که در ادبیات روزنامه‌نگارانه و زبان برخی از جوانان، «ازدواج سفید» خوانده می‌شود. به‌نظر می‌رسد چنین سبک‌های زندگی نوظهوری، بیشتر در مناطق شهری بزرگ پدید می‌آیند. در این مقاله کوشیده‌ایم شناخت بیشتری درمورد دلایل و زمینه‌های مؤثر بر تصمیم‌گیری زوجینی که اقدام به شکل‌دهی چنین رابطه‌ای (هم‌‌خانگی بدون ازدواج) می‌کنند، سپس فرایندی که در آن درگیر می‌شوند، و سرانجام، پیامدهایی که عملاً تجربه کرده و یا با آن روبه‌رو می‌شوند، به‌دست آوریم؛ ازاین‌رو با استفاده از تکنیک «مصاحبه‌ عمیق و آزاد» در چارچوب روش «نظریه‌ زمینه‌ای» داده‌های لازم از 16 زوجی که هم‌‌خانگی را برگزیده‌اند، گردآوری و تنظیم شد. پس از تحلیل یافته‌های پژوهش، مقوله‌های «تقلیل کارکرد و اهمیت خانواده»، «مهاجرت»، و «تهران، شهر بی‌نظارت» به‌عنوان شرایط زمینه‌ای، «دید منفی به ازدواج مرسوم»، «باورهای فمینیستی»، و «اعتقاد نداشتن و پایبند نبودن به ارزش‌های دینی جامعه» به‌عنوان شرایط علی، «درگیری در فرایند عاشقانه» و «آشنایی با هم‌‌خانگی» به‌عنوان شرایط میانجی، «هم‌‌خانگی، رابطه‌ برابر»، «هم‌‌خانگی، رابطۀ با پایان باز»، «تجربه‌ رضایت‌بخش از این سبک زندگی»، «موانع داخلی رابطه» و «محدودیت‌های خارجی رابطه» به‌عنوان تعاملات، «تحمل ضرر و زیان ناشی از پایان رابطه» و «اقدام به ازدواج و یا قول به ازدواج جهت برطرف کردن موانع خارجی» به‌عنوان پیامدهای این سبک زندگی تعیین شدند. سرانجام، مفهوم «هم‌‌خانگی، رابطه‌ کم‌دوام ناشی از تضاد ارزش‌های مدرن و سنتی در بستر کلان‌شهر تهران» به‌عنوان مقوله‌ هسته برگزیده شد.