وضعیت تن‌سنجی و شیرخواری در کودکان زیر پنج سال خانوارهای مادر سرپرست تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) شهر تهران و برخی عوامل موثر بر آن، سال 1384

سابقه و هدف: فقر یکی از مهم‌ترین عوامل بروز سوء تغذیه به شمار می‌رود و از آنجا که تقریبا یک سوم خانواده‌های مادر سرپرست، جزء دهک‌های پایین درآمدی جامعه محسوب می‌شوند، خطر آسیب‌پذیری تغذیه‌ای کودکان در این خانوارها معمولا بیش از خانوارهای پدر سرپرست است. در این تحقیق، وضعیت سلامت تغذیه‌ای کودکان زیر پنج سال خانوارهای مادر سرپرستِ تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) شهر تهران در سال 1384 ارزیابی شد. مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر، یک تحقیق توصیفی- مقطعی است که نمونه‌های آن با توجه به تراکم جمعیت کودکان زیر پنج سالِ تحت پوششِ مناطق بیست گانه کمیته امداد امام خمینی (ره) شهر تهران، از هشت منطقه (در محدوده های شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز ) انتخاب شدند. سپس در هر منطقه، همه کودکان زیر پنج سال خانوارهای مادر سرپرست که دارای پرونده فعال بودند، پس از تکمیل فرمِ رضایت‌نامه توسط مادر، وارد مطالعه شدند (137n=). داده‌ها از طریق پرسشنامه، حاوی سوالاتی در مورد وضعیت دموگرافیک خانوار، چگونگی تغذیه کودک در دو سال اول زندگی، مصاحبه کارشناس تغذیه مجرب با مادران و همچنین مشاهده گردآوری شد. سپس وزن و قد کودکان با روش‌های استاندارد، اندازه‌گیری و با جداول NCHS به عنوان جامعه مرجع، مقایسه شدند. داده‌ها با استفاده از آزمون‌های مجذور کای و دقیق فیشر، با نرم افزارهای Epi Info و11.5 SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها‌: میانگین و انحراف معیار سن مادران 7/4 ± 31 سال بود. 67 % مادران 2 تا 3 فرزند داشتند و کمتر از 10% آن‌ها شاغل بودند و به تامین درآمد خانوار کمک می‌کردند. مسکن 47‌% آن‌ها به شکل رهن یا اجاره بود. بیشترین میزان سواد مادران ( 42% ) در گروه راهنمایی و زیر دیپلم بود. در بررسی تاریخچه غذایی کودکان در 2 سال اول زندگی مشخص شد که 95‌% کودکان، آغوز شیر مادر را دریافت کرده بودند. 67% کودکان مورد بررسی، در 6 ماه اول زندگی فقط شیر مادر خورده بودند. برای 53% کودکان مورد بررسی، تغذیه تکمیلی و برای 30% آن‌ها دادن غذای خانواده در سنین مناسب شروع شده بود. بررسی تن‌سنجی کودکان مورد مطالعه نشان داد که میزان کم وزنی‌، لاغری‌، اضافه وزن‌ و کوتاه قدی به ترتیب 11% ، 6 % ، 5 % و10‌% بود. تحلیل رگرسیون لجستیک هم نشان داد که نسبت شانس (OR) کم وزنی در دختران 39/6 برابر پسران (35/27-56/1: 95%CI ) و نسبت شانس (OR) کم وزنی در کودکانِ مادرانِ بی سواد یا دارای تحصیلات ابتدایی / نهضت 29/6 برابر مادران دارای تحصیلات دوره راهنمایی (60/29-23/1: 95%CI ) بود. نتیجه گیری: کودکان زیر پنج سال خانوارهای مادر سرپرست از درجاتی از سوء تغذیه رنج می‌برند. با توجه به وجود مشکلات متعدد در این خانوارها، آموزش مادران در زمینه مسائل اجتماعی از جمله مهارت‌های زندگی، ارتقای سطح تحصیلات و تخصیص کمک‌های غذایی هدفمند توأم با آموزش تغذیه برای بهبود وضعیت موجود توصیه می‌شود.