وردایی زمانی- مکانی و نقطه تغییر شاخص جذب هواویز (AAI) ایران مبتنی بر برونداد سنجنده های TOMS و OMI

هدف از این پژوهش وردایی زمانی-مکانی و نقطه تغییر شاخص هواویز (AI) فصلی در ایران است. در این راستا داده­های سنجنده TOMS دو ماهواره Nimbus 7 (1979-1992) و Earth Probe (1996-2005) و سنجنده OMI (2005-2015) ماهواره EOS Aura اخذ و از آزمون Buishand برای شناسایی نقطه تغییر شاخص هواویز استفاده شد. نتایج نشان داد بیشینه شاخص هواویز در دوره گرم سال و بهار به‌دلیل کاهش میزان رطوبت خاک و فعال شدن چشمه­های گردوخاک، بیشینه شاخص هواویز فصلی را دارا می­باشد. همچنین فصل زمستان به‌دلیل اثر کنترلی بارش مقدار هواویز کمتری را دارا است. گردش منطقه­ای وردسپهر نیز نقش شایان توجهی در وردایی هواویزها در ایران دارند به‌طوری‌که  باد شمال تابستانه، الگوهای دینامیکی و گرمایی غرب آسیا و کم‌فشار گرمایی سِند بیشترین نقش را در افزایش هواویزهای ایران دارند. همچنین شاخص هواویز (AI) حساسیت بالایی به ارتفاع لایه مرزی وردسپهر دارد چرا که بیشینه ارتفاع لایه مرزی با مناطقی است که شار گرمایی قابل‌ملاحضه­ای وجود داشته باشد و شار گرمای نهان به‌علت فقدان پوشش گیانی و منابع آب کم است. میانگین شاخص هواویز (AI) پس از نقطه تغییر بیشتر از پیش از نقطه تغییر بوده است که نشان‌دهنده افزایش شاخص هواویز در ایران است. سال­های 1983، 2000 و 2007 به­ترتیب برای ماهواره­های Nimbus7، EP و Aura به‌عنوان سال­های میانگین جهش در سری زمانی تشخیص داده شدند که می­توان این سه سال را به‌عنوان گرانیگاه دوره فعال و غیرفعال شاخص هواویز در ایران در دوره مورد مطالعه یاد کرد.