واکاوی عبارت «ناز کردن» و ترکیب‌های حاصل از آن در زبان فارسی در پرتوی الگوی هَیجامَد

پژوهش پیش‌رو سعی بر آن دارد تا در پرتوی مفهوم هَیجامَد (هیجان+ بسامد) و با بهره­گیری از مدل هایمز (1967)، به بررسی موشکافانۀ قطعۀ زبانی «ناز کردن» در زبان فارسی بپردازد. یافته­های این پژوهش نمایانگر آن است که قطعۀ زبانی «ناز کردن» و ترکیب­های حاصل از آن، همواره در فرهنگ سنتی و جمع­گرای ایرانی جاری و ساری است و واژگان مرتبط با آن، چه بسا دربارة گذشته، دارای گستردگی بیشتری می­باشد. تعدد کاربرد این زباهنگ (زبان+ فرهنگ) بر پایۀ رویکردهای مبتنی بر هیجانات، حاکی از آن است که مردم ایران نسبت به این مفهوم دارای درجۀ بالایی از حس عاطفی بوده و در نتیجه، سطح هَیجامَد آنان از این زباهنگ در سطح بالایی (هَیجامَد درونی و هَیجامَد کلی) قرار دارد. برخورداری از هَیجامَد بالا به این زباهنگ، منجر به درک کامل و عمیق آن توسط ایرانی­ها و در نتیجه افزایش شمار واژگان مرتبط با این مفهوم در زبان فارسی شده است. علاوه‌بر این، نتایج حاصل از بررسی دقیق این قطعۀ زبانی با در نظر گرفتن الگوی هایمز (1967)، حاکی از آن است که این زباهنگ اغلب در موقعیت­های غیررسمی در گفتار، توسط شرکت­کنندگانی که رابطۀ میانشان ممکن است از نوع هم­تراز یا غیرهم­تراز باشد، عمدتاً با هدف حفظ معیارهای ادب با لحن­های مختلفی نظیر لحن­های ملتمسانه، تحسین­آمیز، توهین­آمیز، کنایه­آمیز و ... در مکالمات شفاهی مورد کاربرد قرار می­گیرد.