نگرشی بر روش‌شناسی ماکس وبر و کاربرد آن در مطالعات و تحقیقات تاریخی

مباحث روش‌شناسی یکی از موضوع‌های مهم پژوهش و تحقیق در زمینه‌ی علوم مختلف است. ماکس وبر از اندیشمندان این حوزه در پایان قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم است. دیدگاه‌های او در روش‌شناسی، بابی جدید در حوزه‌ی پژوهش‌های علوم انسانی گشود. این مقاله می‌کوشد با شناخت مبانی نظری روش‌شناختی ماکس وبر، روش‌های او در عرصه‌ی عملی پژوهش مبتنی بر روش‌های تبیین علّی، مطالعات تطبیقی و نمونه‌ی مثالی بجوید. برای رسیدن به این هدف این شاخصه‌ها را بررسی خواهد کرد: 1. اعتقاد به استقلال علوم؛ 2. نسبی بودن شناخت واقعیت؛ 3. نفی کمیت‌گرایی مطلق؛ 4. نسبی بودن پیش‌بینی و احتمال در علوم انسانی؛ 5. به حداقل رساندن قضاوت ارزشی در علوم انسانی. کار دیگری که ما در پی آنیم، شناخت چگونگی به کارگیری آن‌ها در مطالعات و پژوهش‌های تاریخی است. برای تحقق این هدف این پرسش مطرح است: به کارگیری روش‌شناسی وبر در مطالعات و پژوهش‌های تاریخی چه تأثیری دارد؟ در پاسخ به این پرسش فرضیه‌ی زیر مطرح شده است؛ روش‌شناسی وبر در ارتقای سطح علمی مطالعات و تحقیقات تاریخی تأثیر داشته و سبب اتخاذ رویکردی تحلیلی از سوی پژوهشگر در فهم و شناخت واقعی پدیده‌ی تاریخی می‌شود. به سخن دیگر، روش‌شناسی وبر تاریخ‌نگاری را از سطح واقعه‌نگاری به تاریخ‌نگاری تحلیلی ارتقا بخشید.