نظریه و روش در دوره‌بندی تاریخ ساسانی

دوره‌بندی تاریخ ساسانی (224 تا 651 م) از نکات مهم، در بررسی سیر تحول و دگردیسی این سلسلۀ مهم تاریخ ایران است. در این دوره‌بندی، به مبانی مشروعیت دولت ساسانی و جهان‌بینی مسلط در هر دوره از تاریخ آن توجه شده‌است. گفتار حاضر بر‌آن است تا با بررسی مبانی مشروعیت در پادشاهی ساسانی، به این پرسش پاسخ دهد که تاریخ سلسلۀ ساسانی به چه دوره‌هایی تقسیم می‌شود و این دوره‌بندی بر چه اساسی صورت‌گرفته‌است. در این پژوهش که به روش توصیفی‌تحلیلی نوشته شده، سعی شده‌است تا مبنایی مدون برای دوره‌بندی تاریخ ساسانی فراهم شود. ازاین‌رو، دوران ساسانی به دو پادشاهی مقدس متقدم و متأخر (کیانی)  تقسیم شده‌است که هریک دارای مبانی مشروعیت متفاوتی هستند و خود به زیر‌دوره‌هایی مشخص تقسیم شده‌اند. اهمیت چنین دوره‌بندی هنگامی مشخص می‌شود که بدانیم چنین کاری تاکنون تنها یک‌بار صورت گرفته‌است. این پژوهش براساس مبانی مشروعیت و جهان‌بینی مسلط، در هر یک از دوره‌های تاریخ ساسانی پیکره‌بندی شده‌است؛ بنابراین، بدیهی است که تفاوت‌های بنیادین با دوره‌بندی پیشین داشته باشد.