مقایسه تاثیر دو روش آموزش خانواده محور و بیمار محور بر نگرش و تبعیت رژیم غذایی و محدودیت مصرف مایعات در بیماران تحت همودیالیز

زمینه و هدف: یکی از موضوعات اساسی در بیماران تحت همودیالیز، تبعیت از رژیم غذایی و محدودیت مصرف مایعات می‌باشد. بنابراین آموزش این بیماران بسیار با اهمیت است. پژوهش حاضر با هدف مقایسه تأثیر دو روش آموزشی (بیمار محور و خانواده محور) بر نگرش و تبعیت از رژیم غذایی و محدودیت مصرف ‏مایعات در بیماران تحت همودیالیز انجام شد.  مواد و روش‌ها: این کارآزمایی بالینی بر روی بیماران مراجعه کننده به بخش همودیالیز بیمارستان‌های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1391 انجام شد. 60 بیمار به روش مبتنی بر هدف انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه 30 نفره آموزش به بیمار و آموزش به بیمار همراه با عضو فعال خانواده تقسیم شدند. نگرش و میزان تبعیت بیماران از برنامه غذایی و محدودیت مصرف مایعات با استفاده از پرسش‌نامه پژوهشگر ساخته در سه مرحله (قبل از مداخله، هفته دوم و هفته چهارم بعد از مداخله) مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS نسخه 16 توسط آزمون‌های دقیق فیشر، تی مستقل، کای دو و آنالیز واریانس اندازه‌های تکراری انجام شد.  یافته‌ها: دو گروه قبل از انجام مداخله از نظر میزان تبعیت از برنامه غذایی و محدودیت مصرف مایعات اختلاف معنی‌داری نداشتند. در هفته دوم بعد از مداخله میزان تبعیت از برنامه غذایی در گروه خانواده محور به طور معنی‌داری بیشتر از گروه بیمار محور مشاهده شد (010/0 = P). نگرش مرتبط با تبعیت از رژیم غذایی و محدودیت مصرف مایعات در گروه خانواده محور در پایان هفته دوم (001/0 = P) و هفته چهارم (002/0 = P) مثبت‌تر از گروه بیمار محور بود. نتیجه‌گیری: آموزش خانواده محور بر تبعیت بیمار از رژیم درمانی مؤثرتر است. بنابراین توصیه می‌شود مداخلات آموزشی به صورت خانواده محور انجام گردد.