مقایسه برخی علف‌کش¬ها در ایجاد عارضه کوتولگی در برنج

به منظور بررسی نقش مهمترین علف‌کش‌های انتخابی شالیزار در ایجاد عارضه کوتولگی برنج این آزمایش در سال 1386 در مؤسسه تحقیقات برنج کشور در شرایط آزمایشگاهی و گلدانی اجرا گردید. بررسی‌های دز-پاسخ با استفاده از علف‌کش‌های تیوبنکارب، بوتاکلر و اکسادیارژیل و برنج رقم هاشمی در پتری‌دیش حاوی آگار و محیط کشت یوشیدا انجام شد. ارزیابی چشمی گیاه‌‌سوزی علف‌کش‌ها نشان داد که علف‌کش تیوبنکارب سبب ایجاد علائم اختلالات رشدی ویژه‌ای شامل برگ‌های سبز تیره، کوتاهی ارتفاع، برگ‌های کوتاه و ضخیم و ریشه‌های قهوه‌ای می‌گردد، که این نشانگان علائم عارضه کوتولگی برنج هستند. بر اساس پارامترهای تجزیه رگرسیونی، اثرات بازدارندگی تیوبنکارب بر روی ارتفاع، طول ریشه‌چه و وزن تر گیاهچه‌های برنج بطور معنی‌داری بیشتر از دو علف‌کش دیگر بود. دز مورد نیاز برای 50% کاهش (GR50) ارتفاع برنج برای علف‌کش تیوبنکارب 40 و 13 مرتبه کمتر از بوتاکلر و اکسادیارژیل بود. آزمایش دوم به منظور ارزیابی صحت آزمایش اول و بررسی تأثیر علف‌کش تیوبنکارب در ایجاد عارضه کوتولگی اجرا گردید. آزمایش در گلدان‌های حاوی خاک اراضی شالیزاری با سابقه کوتولگی انجام شد. تیمارها شامل زمان مصرف علف‌کش (قبل و بعد از نشاءکاری)، سطح آب گلدان هنگام مصرف علف‌کش (غرقاب و اشباع) و دز علف‌کش (0، 2، 4، 6، 8 و 10 کیلوگرم ماده مؤثره در هکتار) بود و آزمایش در قالب طرح فاکتوریل اسپلیت، اسپلیت در سه تکرار اجرا گردید. نتایج این بررسی نیز نشان داد که فقط علف‌کش تیوبنکارب سبب بروز کوتولگی شده و نتایج آزمایش قبلی را تأئید نمود. تجزیه داده‌ها نشان داد که گیاه‌‌سوزی ناشی از تیوبنکارب (کوتولگی) به شدت تحت تأثیر دز علف‌کش تیوبنکارب، زمان مصرف علف‌کش و روش آبیاری قرار گرفت. داده‌ها بیانگر این واقعیت بودند که کاربرد تیوبنکارب در خاک‌های اشباع سه برابر بیشتر از خاک‌های غرقاب بر روی برنج گیاه‌‌سوزی داشته و یک همبستگی معنی‌دار سیگموئیدی (r2>95%) مابین دز علف‌کش و گیاه‌‌سوزی تیوبنکارب وجود داشت. بطور کلی مصرف تیوبنکارب پس از نشاءکاری در مقایسه با قبل از نشاءکاری سبب کاهش شدت کوتولگی گردید. بر اساس نتایج این تحقیق برای مدیریت عارضه کوتولگی در کشت نشائی برنج، غرقاب مزرعه قبل از مصرف علف‌کش و نیز کاربرد علف‌کش پس از نشاءکاری و در حداقل دز توصیه می‌شود.