مطالعۀ مقاومت به دمای انجماد توت آمریکایی (Maclura pomifera) با هدف کاربری در فضای سبز شهری

دما و به‌ویژه یخبندان‏های دیرهنگام از فاکتورهای مهم محیطی محدود‌کنندة پراکنش جغرافیای گیاهان چوبی است. مطالعه‏ای دربارة میزان مقاومت به تنش یخ‏زدگی گیاهان چهارساله و درختان بالغ توت آمریکایی با هدف کاربری در فضای سبز شهری در دانشگاه تهران به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. نمونه‏برداری از شاخه‏های یک‌ساله با رشد یکسان از پانزدهم آذر تا پانزدهم اسفند با فاصلۀ زمانی سی روز یک‌بار انجام شد. نمونه‏‏ها برای اعمال دماهای انجماد (5-، 10-، 15-، 20-، 25- و 30- درجة سانتی‌گراد) به سرماساز ترموگرادیان منتقل شدند؛ سپس میزان مقاومت به دماهای انجماد با اندازه‏گیری نشت الکترولیت‏ها، رشد مجدد نمونه‏ها، رطوبت نسبی شاخه‏ها، میزان پرولین، پروتئین و کربوهیدرات‏های محلول ارزیابی شد. نتایج نشان داد با کاهش دمای یخ‏زدگی، نشت الکترولیت‏ها در اسفند‏ماه در نمونه‏های درختان بالغ و چهار‌ساله به‌طور معنا‏داری افزایش می‏یابد، اما در سایر ماه‏ها مقاومت بالایی نشان دادند و بین درصد نشت الکترولیت‏ها و درصد بقای نمونه‏ها همبستگی معنا‏داری (**88/0- =r) مشاهده شد. بیشترین و کمترین کربوهیدرات‏های محلول در ماه‏های مختلف به‌ترتیب مربوط به ماه‌های آذر و اسفند بود و همبستگی منفی بالایی با درصد نشت الکترولیت‏ها (**98/0- =r) داشت. حداقل محتوای پرولین شاخه‏ها نیز مربوط به ماه اسفند بود که بیشترین نشت یونی و کمترین رشد مجدد در نمونه‏ها مشاهده شد. با توجه به اینکه خسارت عمدۀ یخ‏زدگی در این گونه مربوط به ماه اسفند و دماهای کمتر از 20- درجۀ سانتی‏گراد است، به‏نظر می‏رسد درخت توت آمریکایی نسبت به دماهای انجماد مقاوم و یا به‏نسبت مقاوم است.