مطالعۀ تطبیقی نشانه‌های بصری در آینه‌کاری ایرانی با نقاشی آپ‌آرت

هنر آینه‌کاری از هنرهای سنتی ایران است که عمدتاً در تزیینات داخلی بناهای تاریخی به ویژه اماکن مذهبی کاربرد دارد. بهره‌گیری از این هنر همواره در راستای تحقق بخشیدن به کیفیت معنوی بنا و تجسم عالم مثال در اندیشۀ عرفا و هنرمندان ایرانی صورت گرفته است و همچون پلی ساحت قدسی و قلمرو انسانی را به یکدیگر پیوند می‌دهد. در این رشتۀ هنری، آینه‌کار با استفاده از آینه و برش آن به اشکال متنوع ساختاری از نقوش به‌هم‌تنیدۀ هندسی ایجاد می‌کند. این نقوش از طریق محاسبه و برحسب روابط و تناسبات ریاضی سازمان یافته و نوعی فضای تصویری مستقل به وجود می‌آورند. این نحوه از نمایش فضا به ایجاد یک فضای تجسمی گسترده کمک می‌کند، تا جایی که رخدادها و سبک‌های هنر نوین به ویژه نقاشی آپ‌آرت به لحاظ بصری با این هنر قابل مقایسه هستند. این مقاله تلاشی است برای پاسخ‌گویی به این مسئله که آیا نشانه‌های زیبایی شناختی در آینه‌کاری ایرانی و نقاشی آپ‌آرت هم‌طراز و هم‌شأن هستند؟ از این رو با بهره جستن از روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی و با شیوۀ جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی به مطالعۀ پاره‌ای از وجوه اشتراک نمونه‌های مدنظر می‌پردازیم. حاصل تطبیق و نتیجۀ بررسی‌ها نشان می‌دهد که 1-آینه‌کاری ایرانی سازمانی دقیقاً محاسبه شده از سطح‌های تصویری و نظامی از روابط فضایی را کشف کرده است و آن را به طرزی منطقی به وسیلۀ قطعات آینه عرضه می‌دارد. 2-نشانه‌های بصری به‌کاررفته در آینه‌کاری ایرانی و نقاشی آپ‌آرت فارغ از مجموع شرایط زمانی و مکانی به صورت مشابه به‌ کار رفته است. 3-نشانه‌های بصری همچون توهم بصری، کیفیت دیداری، تضاد رنگی قبل از اینکه در نظام زیبایی‌شناسی نقاشی نوین پدیدار شود در هنر آینه‌کاری ایرانی متجلی شده است.