مبانی استرداد مبتنی بر خطا در کامن‌لا و حقوق ایران

امروزه در حوزة حقوق خصوصی رویکرد غالب نظام‌های حقوقی در مواجهه با نقض قانون یا نقض تعهدات قراردادی اعطای تضمین‏های مدنی و جبران خسارت زیان‌دیده به میزان ضرر وارده بر اوست. با این حال، در مواردی زیان‌دیده خواستار جبران خسارات وارد بر خود نیست؛ بلکه خواستار استرداد منافعی است که دیگری با نقض حق وی به دست آورده است. موضوع نفع‌محوری به جای زیان‌محوری مدت‌هاست در نظام حقوق کامن‌لا مورد توجه قرار گرفته است. با این ‏حال، همچنان در مبانی اتخاذ چنین رویکردی اختلاف نظر وجود دارد. در جستار حاضر، با روش توصیفی‌ـ تحلیلی، ضمن بررسی مفهوم و تعریف استرداد مبتنی بر خطا، به بیان مبانی یادشده و ارزیابی آن‌ها و نیز جست‌وجوی مبانی موجود برای استرداد مبتنی بر خطا در نظام حقوقی ایران پرداخته شده است. نتیجة پژوهش نشان می‌دهد توجه به عدالت اصلاحی ارسطو می‌تواند مبنایی در پذیرش این مفهوم در نظام کامن‌لا باشد. همچنین توجه به قاعدة عدم انتفاع از خطا، تقصیر انتفاعی، و مصالح اجتماعی در حوزة مسئولیت مدنی زمینه‌ساز پذیرش استرداد مبتنی بر خطا در نظام حقوقی ایران است.