لالایی‎ها و بازتاب سوژه‎گی زنان: خوانش انسان‌شناختی لالایی‌های ششتمد سبزوار

لالایی‎ها‎ی فولکلوریک بخش مهمی از ادبیات شفاهی و عامیانۀ مردم هر فرهنگ و جامعه را شکل می‎دهند. این بخش از ادبیات شفاهی به علت ارتباط تنگاتنگی که با زنان دارد، منبع ارزشمندی برای شناخت وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایشان به‌ویژه در جوامع و بافت‎های سنتی و پیشامدرن محسوب می‌گردد. این مطالعه ملهم از رویکردهای فمنیستی و با محوریت جنسیت به بررسی مضمونی لالایی‎های ششتمد سبزوار می‎پردازد. رویکرد روشی این پژوهش در گردآوری و تحلیل داده‎ها، رویکرد کیفی و روش دست اول دسترسی به میدان، یعنی مردم‌نگاری بوده است. نتایج مقالۀ حاضر حاکی از این است که لالایی‎گویی در جوامع سنتی و مردسالار از معدود بسترهایی است که برای زنان فرصت حرکت در جهت خلاف گفتمان غالب جامعه که زن را به مثابة ابژه‎ای منفعل مطرح می‌سازد، فراهم می‌کند. در لالایی‎های فولکلوریک، زنان با شناخت جایگاه اجتماعی خود و روایت تجربۀ زیسته‌شان در جامعه مردسالار و تلاش برای کاهش و تخفیف تنش‎ها و فشارها، به مثابه سوژه‎گانی فعال در قلب گفتمان‎های مردسالار و زن ستیز، عاملیت می‌یابند.