قانون و اعتبار زمانی آن با تأکید بر مفهوم و اوصاف قانون موقت

قانونی که با انقضای مدت پیش‌بینی‌شده در آن و بدون نسخ‌شدن، خودبه‌خود، ملغی می‌شود قانون موقت است. به دیگر سخن، اعتبار قانون موقت با پایان‌یافتن مدت آن و بی‌آنکه نیازی به نسخ آن توسط قانونگذار باشد زایل می‌شود؛ درحالی‌که قوانین دیگر به اراده قانونگذار لغو(= نسخ) می‌شوند. مدت اعتبار قانون آزمایشی نیز در آن معین است و به همین جهت، قانونی موقت محسوب می‌شود اما قانون موقت، اعم از آن است یعنی ممکن است قانون موقت، مصوب کمیسیون‌های داخلی مجلس نبوده و به تصویب مستقیم مجلس رسیده باشد. در برابر قانون موقت، قانون دایمی قرار دارد که اعتبار آن، برخلاف قوانین موقت، محدود به زمان معین نیست و به همین جهت، تا زمانی که توسط قانونگذار نسخ نشده، همچنان معتبر و لازم‌الاجراست. در کنار دو مفهوم قانون موقت و قانون دایمی، می‌توان از قوانین مقیّد سخن گفت: قوانینی که برای وضعیت‌های خاص و به‌منظور ادارة امور حادث و گذرا تصویب می‌شود. قوانین زمان انقلاب، جنگ، حکومت نظامی و بحران‌های اجتماعی- اقتصادی مثال‌های مشهور در این باره است. این قوانین پس از بازگشت اوضاع به حالت عادی بدون موضوع شده و درنتیجه بلا‌اجرا می‌ماند. اما ازآنجاکه مدت اعتبار آن‌، برخلاف قوانین موقت، به‌صراحت تعیین نشده است، نمی‌توان مشخص کرد دقیقاً چه زمانی اعتبارشان زایل می‌شود و به همین جهت، الحاق آن‌ها به قانون موقت، دشوار می‌شود. باوجود این، وابستگی قانون مقید به اوضاع‌واحوال معیّن، آن را از قوانین دایمی، ممتاز و به قوانین موقت، نزدیک می‌کند.