فرزندان و اعتیاد والدین؛ حقایق و راهکارها

اعتیاد از جمله پدیده‏‌های دشواری است که پذیرش و سازگاری با آن برای بیشتر مردم کار ساده‌ای نیست. هم‌چنین به دلیل نگرش‏‌های منفی فرهنگی و تبعات طولانی‌مدتی که دارد، کل سیستم خانواده را تحت تاثیر قرار می‌دهد. متأسفانه کودکان، آسیب‌‏پذیرترین قشر در این پدیده هستند. این مقاله با تمرکز بر کودکان، سعی در بررسی پدیده‏ی اعتیاد والد/ین از دید کودک و بیان تأثیرات آن بر زندگی کودک دارد. در گام بعد، نکات مهم انتقال مؤثر و سازنده‌ی اطلاعات درباره‌ی اعتیاد والد مبتلا و کمک به کودک در حل مسأله‌ی موجود و مقابله‌ی صحیح با آن، مطرح می‏‌شود. زندگی در خانواده‌‏هایی که سوء‏مصرف مواد دارند، برای کودکان سخت و پیچیده است. زندگی در محیطی غیر‏قابل پیش‌‏بینی و گیج‏‌کننده، بدون درک درستی از آنچه رخ داده، منجر به شکل‏‌گیری احساس گناه و تقصیر در کودک می‏‌شود. (کودک گناه سوء‏مصرف مواد/ الکل والد را متوجه خود می‌‏داند.) عدم ثبات در پیام‏‌هایی که کودک از بافت آشفته‏‌ی خانواده دریافت می‏‌کند، باعث سردرگمی وی شده و به دلیل در دسترس نبودن والدین هنگام نیاز، کودک با احساس رهاشدگی نیز مواجه می‏‌شود. از سویی تلاش برای حفظ «راز» خانواده، فشار مضاعفی برای او به همراه دارد که معمولاً از طرف خانواده به انجام آن ترغیب می‌شود و یا حتی تحت فشار قرار می‏‌گیرد. توسل به دروغگویی و پنهان‏‌کاری برای حفظ راز یا محافظت از والد مبتلا، احساس گناه، شرم، ناکامی و گاهی خشم را در کودک برمی‌‏انگیزد و با رفتارهای گوشه‏‌گیرانه، انزوا یا حملات پرخاشگری و عصبانیت‌‏های انفجاری ابراز می‏‌شود. مواجهه‌‏ی زودهنگام با مشکلات ناشی از اعتیاد والد/ین در خانواده و ماهیت آن، ایجاد و تحول دلبستگی ایمن کودک را به خطر می‌اندازد و با کاهش اعتماد به نفس،‌ با اشکال در خودمختاری و استقلال کودک و نقص جدی در اعتماد پایه‌ی وی همراه است.