فراسنجه‌های جدول زیستی شب‌پرۀ پشت‌الماسی، Plutella xylostella (L.) (Lep.: Plutellidae) روی سه میزبان گیاهی در شرایط آزمایشگاهی

شب‌پره پشت‌الماسی، Plutella xylostella (L.) (Lep.: Plutellidae)، یک آفت جهانی خطرناک برای محصولات خانواده چلیپائیان به حساب می‌آید. این آفت در مناطق مختلف به حشره‌کش‌های شیمیایی متفاوت و حتی برخی سویه‌های باکتری Bacillus thuringiensis مقاومت نشان داده است. در راستای مدیریت جمعیت این آفت، شناخت ویژگی‌های رشدی جمعیت آن روی میزبان‌های مختلف گیاهی یکی از اقدامات لازم و جزو مطالعات پیش‌نیاز محسوب می‌گردد. در این بررسی، اثر سه میزبان گیاهی کلم‌چینی، کلم‌گل و کلزا روی رشدونمو و تولیدمثل شب‌پرة پشت‌الماسی در آزمایشگاه تحت شرایط دمایی 1±25 درجۀ سلسیوس، رطوبت‌ نسبی 10±70 درصد و شرایط نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مطالعه شد. زنده‌مانی، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm)، نرخ خالص زادآوری (Ro)، طول دورۀ نسل (T) و نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) روی هر یک از گیاهان میزبان با روش Carey (1993) محاسبه شد. با استفاده از روش جک‌نایف برای همۀ فراسنجه‌ها تکرار کاذب برآورد شد. نتایج نشان داد که فراسنجه‌های تحت مطالعه روی گیاهان میزبان اختلاف معنادار‌ی دارند. کمترین Ro روی کلزا (76/63 ماده/ ماده/ نسل) و بیشترین مقدار آن روی کلم چینی (08/86 ماده/ ماده/ نسل) به‌دست آمد که با مقدار آن روی کلم‌گل تفاوت معنادار‌ی داشتند. طول دورۀ یک نسل آفت روی کلزا و کلم‌چینی به‌ترتیب 78/23 و 1/18 روز تعیین شد. کمترین مقدار فراسنجۀ نرخ متناهی‌ افزایش جمعیت (λ) روی کلزا 001/0± 191/1 (ماده/ ماده/ نسل) و بیشترین آن روی کلم‌ چینی 002/0± 279/1 (ماده/ ماده/ نسل) به‏دست آمد. بیشترین زمان لازم برای دو برابر شدن جمعیت بیدکلم روی کلزا 02/0± 965/3 روز و کمترین آن روی کلم چینی 02/0± 814/2 روز به‏دست آمد. بیشترین مقدار نرخ ذاتی افزایش جمعیت روی کلم چینی (001/0± 246/0 ماده/ ماده/ نسل) و کمترین مقدار روی کلزا (0009/0± 174/0 ماده/ ماده/ نسل) بود. بر مبنای نتایج ما، در ساده‌ترین مفهوم، دور از انتظار نیست که به‌کارگیری برنامه‌های مدیریت تلفیقی این آفت در کلزا به دلیل پایین بودن نرخ ذاتی افزایش جمعیت در مقایسه با کلم چینی از موفقیت نسبی بیشتری برخوردار شود.