طراحی مدلی برای فقر روستایی و اثر آن بر روی ناپایداری محیط‌ زیست (مطالعه موردی: استان چهارمحال و بختیاری)

در میان تمام چالش‌های موجود در مسیر توسعه پایدار شاید بتوان به صراحت گفت که دو مانع اصلی مطرح است، فقر و تخریب محیط زیست. این دو عامل علاوه بر این که تأثیر منفی بر دستیابی به توسعه پایدار می‌‌گذارند، دارای رابطه پیچیده‌ای هستند و به‌عنوان بحران جدی کشور را تهدید می‌کنند. باید توجه داشت که تخریب محیط زیست مسئله‌ای پیچیده است و سایر زمینه‌ها مانند فناوری‌های نوین، آداب و رسوم، برنامه‌ها و راهبردهای ملی، زمینه‌های تاریخی، جغرافیایی، سیاسی و...  نیز در این تخریب سهیم‌اند. لذا وجود تفکری نظام‌مند که تمام ابعاد مسئله را در بر گیرد و به آن توجه کند ضروری می‌نماید. ‌تخریب محیط زیست و فقر هر دو از چالش‌های جهانی هستند که مشترکات بسیاری دارند اما اغلب به‌طور جداگانه مورد بررسی قرار می‌گیرند. محیط را نمی‌توان به حال خود رها کرد. انسان‌ها نه تنها نسبت به یکدیگر بلکه نسبت به محیط خود مسئولند. اگر به محیط آسیب نرسانیم مدت‌های طولانی پایدار خواهد بود. از این‌رو هدف پژوهش حاضر طراحی مدلی است که بتواند قواعد فقر روستایی و ناپایداری محیطی را تبیین کند. روش پژوهش حاضر به‌صورت پیمایشی می‌باشد و سعی شده که با استفاده از رویکرد مدل‌سازی معادلات ساختاری به طراحی مدلی از فقر و ناپایداری محیطی در مناطق روستایی اقدام گردد. جامعه آماری این تحقیق سرپرستان خانوارهای مناطق روستایی استان چهارمحال و بختیاری می­باشند که با استفاده از فرمول کوکران نمونه‌ای به حجم 383 نفر از بین آن‌ها به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب گردیده و با ابزار پرسشنامه مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که فقر ناشی از ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است که به‌طور معنا‌داری به‌وجود آورنده‌‌ فقر روستایی است. از سوی دیگر ناپایداری در روستا در متغیرهای آب، خاک، مرتع و درختان نمود بیشتری دارد. نتیجه پژوهش حاضر علاوه بر تبیین مسئله فقر روستایی و ناپایداری، حاکی از اثر مثبت و معنادار بین این دو متغیر است. فقرای روستایی با بهره‌برداری بیش از حد از امکانات طبیعی سبب ناپایداری بیشتر آن می‌شوند و این مسئله در گذر زمان منجر به نابودی منابع می‌گردد.