شیوع رفتارهای پزشـکی تدافعی در بین جراحان، دلایل و راهکارهای کاهش آن: یک مطالعه مقطعی در ایران

چکیده زمینه: پزشکی تدافعی به ‌عنوان انحراف یک پزشک از رفتار معمول خود تعریف می‌شود و هدف آن کاهش و یا جلوگیری از شکایت و انتقاد از سوی بیماران و یا خانواده‌های آن‌ها می‌باشد. این مطالعه با هدف بررسی رفتارهای تدافعی جراحان شرکت کننده در کنگره جامعه جراحان در سال 1396 انجام شد. روش کار: در این پژوهش توصیفی- مقطعی، 160 نفر از جراحان شرکت کننده به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، یک پرسشنامه محقق ساخته متشکل از 60 آیتم در 4 بخش (مشخصات دموگرافیک، شیوع رفتارهای پزشکی تدافعی، دلایل و راهکارهای بالقوه کاهش آن) بود که روایی و پایایی آن تایید گردید. برای تحلیل داده های توصیفی مشتمل بر فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار از نسخه 21 نرم افزار SPSS استفاده شد. یافته‌ها: میزان شیوع رفتارهای مثبت پزشکی تدافعی 100 درصد و رفتارهای منفی 80 درصد بود. شایع ترین رفتارهای دفاعی مثبت شامل درخواست نمونه برداری، تصویربرداری و تست های آزمایشگاهی غیرضروری بود و اجتناب از پذیرش بیماران پرخطر و خودداری از پذیرش بیماران با جایگاه اجتماعی خاص نیز شایع ترین رفتارهای دفاعی منفی در بین جراحان بود. عدم حمایت قوانین و مقررات نظام سلامت از پزشکان در موارد خطاهای پزشکی و ترس از شکایت بیماران، مهمترین دلایل انجام رفتارهای پزشکی تدافعی بود.تصمیم گیری های تیمی در موارد پیچیده، اصلاح نگاه قانون به قصور پزشکی به عنوان یک جرم و حمایت بیشتر نهادهای قانونگذار، مهم ترین راهکارهای بالقوه برای کاهش انجام رفتارهای پزشکی دفاعی از دیدگاه جراحان بود. نتیجه گیری: همه جراحان مورد مطالعه، حداقل یکی از انواع رفتارهای پزشکی دفاعی را انجام می دادند که می تواند منجر به تحمیل هزینه به نظام سلامت و هدر رفت منابع گردیده و بر ایمنی بیماران نیز تاثیر منفی بگذارد. بکارگیری استراتژی هایی چون اصلاح قوانین و مقررات مربوط به خطاهای پزشکی، افزایش نظارت و پایش در ارائه خدمات، ایجاد سیستم های مناسب گزارش دهی خطا و فرهنگ عاری از سرزنش، طراحی و پیاده سازی پزشکی مبتنی بر شواهد و اصلاح بیمه مسئولیت پزشکی می تواند گام های موثری برای کاهش رفتارهای پزشکی تدافعی باشد. کلمات کلیدی: پزشکی دفاعی، قصور پزشکی، تصمیم گیری بالینی