شناسایی مواد تشکیل‌دهنده و بررسی اثرات آنتی‌اکسیدانی اسانس و عصاره متانولی گیاه Salvia multicaulis Vahl.

  مقدمه : Salvia multicaulis گیاهی است علفی و پایا متعلق به تیره نعناع که در مناطق وسیعی از خاورمیانه از جمله ایران به صورت وحشی می‌روید. این گیاه در این مناطق به عنوان ادویه و یا چای مورد استفاده قرار می‌گیرد.   هدف : شناسایی مواد تشکیل‌دهنده اسانس و بررسی اثرات آنتی‌اکسیدانی گیاه Salvia multicaulis رشد یافته در استان لرستان و مقایسه آن با نتایج به دست آمده از مناطق دیگر.   روش بررسی : بخش‌های هوایی این گیاه در مرحله ‌گلدهی از ارتفاعات شمال شهرستان بروجرد واقع در استان لرستان جمع‌آوری شد و پس از خشک شدن در سایه با روش تقطیر با آب ( Hydrodistillation ) ‌مورد اسانس‌گیری قرار گرفت (‌بازده اسانس 3/0 درصد بود). اسانس به دست آمده به وسیله دستگاه GC و GC/MS آنالیز شد. نمونه‌های اسانس و عصاره متانولی جهت بررسی‌ فعالیت آنتی‌اکسیدانی احتمالی‌ با روش‌های DPPH و بتا کاروتن- لینولئیک اسید مورد ارزیابی قرار گرفتند.   نتایج : نتایج این تحقیق منجر به شناسایی 42 ترکیب در روغن اسانسی این گیاه شد که 96/90 درصد از کل اسانس را شامل می‌شود. بورنئول (16/17 درصد)، بورنیل استات (58/18 درصد)، کامفور (75/13 درصد)، بتا- کاریوفیلن (87/5) و‌ کامفن (62/5 درصد)‌ ترکیب‌های اصلی روغن اسانسی این گونه را تشکیل می‌دهند. بررسی فعالیت آنتی‌اکسیدانی گیاه نیز نشان داد که اسانس و عصاره متانولی آن دارای فعالیت آنتی‌اکسیدانی بوده اما اثر عصاره متانولی گیاه در حذف رادیکال‌های آزاد از اسانس بیشتر است. نتیجه‌گیری : آنتی‌اکسیدان‌ها به عنوان جمع‌آوری کننده رادیکال‌های آزاد عمل نموده و از ‌پراکسیداسیون لیپید‌ها و فرآیندهای دیگری که به وسیله رادیکال‌های آزاد صورت می‌گیرد، ممانعت به عمل می‌آورند. آنتی‌اکسیدان‌ها قادر هستند تا بدن انسان و غذاهای فرآوری شده را از آسیب‌های اکسیداتیوی که به رادیکال‌های آزاد نسبت داده می‌شوند، محافظت نمایند.