شاخص توسعه‌ی انسانی، چالش‌ها‌ی مرتبط با آن و محاسبه‌ی آن برای ایران در سال ۱۳۹۰

ارتقای توسعه‌ی انسانی در دنیای معاصر به ظرفیت کسب علم و دانش، دسترسی به امکانات مادی زندگی و برخورداری از عمر طولانی و توأم با سلامتی بستگی دارد. شاخص‌های آموزش، امید زندگی و تولید ناخالص داخلی اجزای تشکیل‌دهنده‌ی شاخص توسعه‌ی انسانی به شمار می‌روند. شاخص توسعه‌ی انسانی تا سال ۲۰۱۰ میانگین حسابی سه شاخص آموزش، امید زندگی و تولید ناخالص داخلی سرانه به برابری قدرت خرید دلار بوده است ولی از آن سال به بعد تغییراتی در شیوه‌ی محاسبه به وجود آمد که به‌طور خلاصه می‌توان به تغییر میانگین حسابی سه شاخص ذکرشده به میانگین هندسی، تغییر شیوه‌ی محاسبه‌ی شاخص آموزش که تا قبل از آن شامل شاخص ترکیبی میزان باسوادی بزرگسالان و میزان ناخالص ثبت نام در همه‌ی مقاطع تحصیلی بود به شاخص ترکیبی میانگین سال‌های تحصیل جمعیت ۲۵ ساله و بیش‌تر و سال‌های مورد انتظار تحصیل کودکان در سن ورود به مدرسه و تغییرات اعمال‌شده در تولید ناخالص داخلی سرانه به برابری قدرت خرید دلار به درامد ناخالص ملی سرانه به برابری قدرت خرید دلار اشاره کرد. در این مقاله تغییرات در شیوه‌ی محاسبه‌ی این شاخص و اجزای تشکیل‌دهنده‌ی آن بررسی و شاخص مذکور برای کشور در سال ۱۳۹۰ محاسبه شده است. نتایج نشان‌ می‌دهد مقدار شاخص توسعه‌ی انسانی در سال ۱۳۹۰ اندکی بیش از مقدار ارایه‌شده در گزارش برنامه‌ی عمران ملل متحد است.