سفال گونه نقاشی زیر لعاب با استناد به کتاب عرایس الجواهر و نفایس الاطایب

عرایس الجواهر و نفایس الاطایب، نام کتابی است که در سال 700 ه. ق توسط ابوالقاسم عبدالله کاشانی نوشته شد ه است. گرچه موضوع اصلی این کتاب، انواع سن گهای قیمتی و نیم هقیمتی و عطریات است؛ اما به واسطه آنکه نویسنده کتاب، خود از خاندان ابوطاهر از خاندان های سفالگر شهیر کاشان طی سد ههای میانه به ویژه سد ههای 6 و 7 ه. ق بوده است، فصل آخر کتاب خود را به توضیحاتی در مورد صنعت کاشیگری اختصاص داد هاست. به همین دلیل مطالب و نوشتههای وی از اهمیت و اعتبار ویژ های در میان پژوهشگران این عرصه برخوردار است. یکی از فناوریهایی که ابوالقاسم کاشانی در کتاب خود بدان اشاره نمود هاست، فناوری نقاشی زیر لعاب است. در نوشتار یاد شده وی به مواد مورد نیاز جهت ساخت خمیر و لعاب اینگونه از سفال به تفصیل اشاره کرده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی و مطالعه این سند ارزشمند و تطبیق اطلاعات ارائه شده در آن با مطالعات نوین باستا نشناسی در این حوزه ارائه شده است و سعی در پاسخگویی به سوالاتی همچون: سفالگران کاشانی مواد مورد نیاز برای تولید سفا لگونه نقاشی زیر لعاب را از کجا تهیه می کرده اند؟ و یا براساس مکتوبات این رساله، این گونه سفال در سد ههای میانه چه دسته بندی هایی در میان سفالگران کاشانی داشت هاست؟ همچنین چه میزان تطابق میان مواد یاد شده در تولید سفال نقاشی زیر لعاب در رساله کاشانی با آزمایشات صورت گرفته توسط میسون روی نمونه های موجود این گونه سفال وجود دارد؟ داشته است. اطلاعات این پژوهش به شیوه ی یافته اندوزی و از طریق مطالعات کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده و روش تحقیق مورد استفاده نیز توصیفی- تاریخی و تطبیقی بود هاست. بررسیها در مجموع حاکی از آن است که کاشان یکی از مهمترین مراکز عمده تولید سفال نقاشی زیر لعاب بوده و مواد لازم برای سفال از مناطق اطراف این شهر به راحتی تهیه می شده است و سفالگران کاشانی در سده های 6 و 7 ه. ق این گونه سفال را به دو شیوه منقش سفیدبوم و منقش سبزبوم تولید میک‌رد ه اند و این دو شیوه با فناوری هایی که امروزه در میان پژوهشگران با نامهای «نقاشی لاجوردی و سیاه روی زمینه سفید» و سفال«قلم مشکی » شناخته شد هاست، مطابق م یباشد. همچنین آزمایشات صورت گرفته روی سفالهای بدست آمده از این سده ها که توسط میسون انجام شده، تطابق نسبی در مواد تشکی لدهنده خمیره و عدم تطابق در مواد لعاب ذکر شده در رساله کاشانی را نشان می دهد.