سحر و جادو، طلسم و تعویذ و دنیای زنان در عصر قاجار

در ایران روزگار قاجار گرایش به خرافات و بهره‌گیری از طلسمات و تعویذ‌‌ها گسترده و عمومی بود. با این حال بیش‌تر، و یا اساساً، عملی زنانه تعریف می‌شد. این نگرش ریشه‌ها و پایه‌ها و در ادامه آثار و پیامدهایی داشت و مقالة حاضر در‌صدد است پایه‌ها و پیامدها را بررسی و دربارۀ چرایی و چگونگی به‌وجود‌آمدن این تعاریف پرسش کند. می‌توان ادعا کرد اساس مرتبط‌‌کردن زنان با پدیدۀ خرافاتْ چیرگی فکر و فرهنگی مردسالار بود که زن را ذاتاَ ناقص و ضعیف تلقی می‌کرد. پیامد این تفکر نیز «زن‌هراسی» بود که به محرومیت زنان از بدیهی‌ترین حقوق اجتماعی و مدنی‌شان، همچون محرومیت از حق رأی در قانون انتخابات مجلس مشروطه، ‌انجامید. از اواسط دوران قاجار پاره‌ای از نواندیشان و نوگرایان ایرانی به ارتباط معنادار میان عقب‌ماندگی عمومی جامعه و عقب‌ماندگی زن ایرانی پی‌بردند و تلاش کردند با نشان‌دادن ریشه‌های اجتماعی و تاریخی مشکلات جامعه، از جمله مسائل و مشکلات زنان، رویکرد و نگاه ذات‌باورانۀ سنتی را به‌چالش بکشند و راه را بر اندیشة اصلاح و ترقی بگشایند.