سازهای موسیقی دوره‌ی صفوی به روایت کمپفر و شاردن مقایسه‌ای تطبیقی در بخش سازشناختی از سفرنامه‌ی کمپفر و شاردن

در دوره‌ی صفوی برخلاف ادوار گذشته مانند دوره‌ی تیموری بحث سازشناسی در رسالات موسیقی وجود ندارد و مؤلفان فقط به ذکر نام سازها در رسالات اکتفا کرده‌ا‌ند. بنابراین برای جستجو در این مقوله باید از منابع ارزشمند دیگر تاریخی بهره گرفت. به دلیل رفت‌وآمد بی‌شمار سیاحان، در این دوره تعداد بسیاری سفرنامه نوشته شده است که دربردارنده‌ی اطلاعات ارزشمندی از تاریخ و فرهنگ ایران هستند. در بین سفرنامه‌نویسان، توصیفات شاردن و کمپفر قابل توجه است. شاردن در کتاب خود توصیفاتی از سازهای ایران در دوره‌ی صفوی بیان کرده است. همچنین در سفرنامه‌ی کمپفر نیز تصویری از سازهای ایرانی همراه با توضیحات آنها آورده شده، اما به دلیل متن لاتینی کتاب تاکنون این بخش ترجمه نشده و مورد بررسی قرار نگرفته است. در این تحقیق با بررسی تطبیقی و تحلیل تصویر و نوشته‌های کمپفر با یادداشت‌های شاردن اطلاعات ارزشمندی از مباحث سازشناختی دوره‌ی صفوی حاصل شد. اگرچه هر دو آنها در حدود یک محدوده‌ی زمانی قرار می‌گیرند، نحوه‌ی توصیف، طبقه‌بندی و انواع سازها در دو سفرنامه متفاوت است. در برخی دیدگاه‌ها مکمل، مشابه یا متناقض یکدیگر هستند. طبقه‌بندی سازها در سفرنامه شاردن بسیار منظم است، اما توصیفات کمپفر بسیار دقیق‌تر و ریزبینانه‌تر از شاردن است و با دقت بسیار این کار صورت گرفته است.