زیست‎شناسی شب‎پره Hyles euphorbiae (Lep., Sphingidae) روی گونه‎های فرفیون و شناسایی پارازیتوییدهای آن در آذربایجان غربی

شب‎پرهHyles euphorbiae L. حشره‎ای تکخوار است که از تعدادی از گونه‌های علفی جنس Euphorbia تغذیه می‌نماید. در این تحقیق، بیواکولوژی این شب‎پره در شرایط صحرایی و آزمایشگاهی در طول سال‌های 1381 تا 1383 در غرب دریاچه ارومیه مورد مطالعه قرار گرفت. بررسی‎های صحرایی نشان داد که لاروهای این شب‎پره از برگ، جوانه و ساقه‌های نرم فرفیون گونه‎های Euphorbia macroclada Boiss. و E. denticulata Lam. تغذیه می‎کند. در آزمایش‎های تعیین دامنه میزبانی در شرایط آزمایشگاهی، لاروهای این شب‎پره روی گونه‎های E. boissiriana Prokh. ، E. heteradena Jaub & Spach. و E. seguiriana Neck. نیز پرورش یافتند. این شب‎پره که در نواحی غربی دریاچه ارومیه دارای دو نسل در سال می‎باشد، دوره زندگی آن از اواخر فروردین تا دهه سّوم تیر ماه و نسل دوّم آن از دهه سّوم مرداد تا اوایل آبان تعیین گردید. حداکثر شمار تخم‎های گذاشته شده در هر دسته 62 و میانگین آنها در هر دسته 19 عدد مشاهده شد. میانگین تعداد تخم گذاشته شده توسط هر فرد ماده 162 عدد و توانایی تخمریزی هر فرد ماده 191 عدد ارزیابی شد. بررسی‌های آزمایشگاهی و صحرایی نشان داد که دوره رشد و نمو جنینی این شب‎پره در دمای 5/0±18 درجه سانتی‌گراد در آزمایشگاه 5/0±9 روز و در دمای متوسط روزانه 7/14 و 3/24 درجه سانتی‎گراد در طبیعت به ترتیب 1±12 و 1±7 روز می‎باشد. نتایج نشان داد که این شب‎پره دارای 5 سن لاروی است و دوره رشد و نمو لاروی در دمای متوسط روزانه 4/19 و 1/24 درجه سانتی‎گراد به ترتیب 2±23 و 2±19 روز طول می‎کشد. در بررسی پارازیتوییدهای این شب‎پره، دو گونه مگس پارازیتویید از خانواده Tachinidae از روی شفیره‎های آن جمع‎آوری و تحت عناوینExorista grandis (Zetterstedt) و Masicera sphingivora (Robineau-Desvoidy) شناسایی شدند که برای اولین بار از ایران گزارش می‎شوند.