زمینه‌ها و گاه‌شناسی ساخت نام «انصار» و تحولات مفهومی پس از آن تا عصر تدوین

واژه «انصار» و «انصاری» از پرکاربردترین لقب‌های یاد شده در منابع تاریخی به‌ویژه «صحابه‌شناسی»، طبقات‌نگاری و منابع رجالی و زندگی‌نامه‌هاست. کاربرد این واژه در مطالعات تاریخی صدر اسلام، دو قبیله ساکن یثرب (اوس و خزرج) را به یاد می‌آورد؛ کسانی که با تدبیرهای حکیمانه پیامبر (ص)، اختلاف‌های درونی خود را کنار گذاردند و با نام انصار، به وحدت رسیدند. مفهوم انصار هنگامی آشکارتر شد که در برابر واژه مهاجران قرار گرفت. مهاجران و انصار دو گروه اصلی مسلمانان نخستین بودند که در روی‌دادهای دوران پیامبر اکرم (ص) بسیار تأثیر گذاردند. این پژوهش به پاسخ‌گویی بدین پرسش‌ها می‌پردازد: واژه انصار از دید زبان‌شناسی تاریخی، از چه هنگامی در قالب نام گروهی از افراد به کار رفت، چرا پدید آمد و چه روندی را در تحول معنایی گذراند؟