خاتون حصاری* (بررسی جایگاه اجتماعی و حقوق زنان) در مثنوی‌های لیلی و مجنون و خسرو و شیرین

زنان، همان خواهران و مادران و دختران و همسران ما هستند که از دیدگاه ما، مردان، پاک‌ترین و نجیب‌ترین و زیباترین و دوست داشتنی ترین انسان‌های روی زمین‌اند و هیچ گونه بد گمانی یا بد اندیشی درباره‌ی آنها را بر نمی تابیم، امااز زمان‌های باستان، دیدگاه‌های متفاوتی درباره‌ی برابری حقوق و آزادی زن ومرد مطرح است. متأسفانه، بنیاد این بحث‌ها وداوری‌ها بر نوعی کج اندیشی استوار است که همان تصور نادرست برتری مرد بر زن است وچون خشت اول کج نهاده شده است، حاصل تمام این مباحث هم نادرست بوده است و اگر این تصور باطل اصلاح نشود، سخن هم به جایگاه اصیل خود بر نمی‌گردد. خوشبختانه درآثار ادبی ما به این مهم توجه شده است، در شاه‌نامه‌ی فردوسی، بسیاری از چهره‌های حماسی زنان، بر مردان پیشی می‌گیرند و تدبیر و چاره اندیشی آنان، شگفت انگیز و کارساز است. گروهی بی‌هیچ دلیلی مرد را مظهر کمال انسانیت می‌دانند وزنان را از لحاظ جنسی و فکری کمتر می‌بینند، بی آنکه به این نکته­ی مهم بیندیشند: چه کسی گفته است، مرد انسان کامل است ؟! و زن نمی‌تواند با او برابر باشد! نظامی در دو مثنوی معروف خود، جایگاه های اجتماعی متفاوت زنان را به تصویر کشیده است. لیلی که اسیر سنت‌های خانوادگی و قبیله‌ای عرب است و شیرین که در جامعه‌ی نسبتاً آزاد ایران و ارمن پرورش یافته است، هر یک اصالت و نجابت  خود را به گونه ای دیگر به نمایش می‌گذارند.