حسادت و سیاست؛ نوزیک در برابر رالز

حسادت و سیاست؛ نوزیک در برابر رالز   سیدرضا موسوی*   (تاریخ دریافت:27/3/93 –  تاریخ پذیرش:   5/8/93 )   چکیده رالز برای ایجاد وضعیتی منصفانه و بی­طرفانه در وضع نخستین جهت تدوین اصول عدالت، با فرض اصل عدم نفع متقابل در وضع مذکور، ویژگی­ های روان­شناختی نمایندگان همچون نوع­دوستی و حسادت که قابلیت تأثیرگذاری بر تدوین اصول عدالت را دارند، از وضع مذکور حذف می­کند. اما برخی از رقبای فکری وی همچون روبرت نوزیک که یکی از پایه­ گذاران مکتب لیبرتارین است، از دیدگاه رالز انتقاد می­کند و روش وی را نه­تنها منصفانه و بی­طرفانه نمی­داند بلکه آن را خلاف طبع بشر و ناروا می­شمرد. وی حذف حسادت از وضع نخستین را غیرقابل دفاع می‌‌داند زیرا طبیعت آدمی با تمام ویژگی­هایش باید در یک نظریه سیاسی در نظر گرفته شود. بااین­حال نوزیک نظریه رالز را نیز خالی از حسادت نمی­داند. به نظر وی، ازجمله اصولی که در نظریه رالز باعث به وجودآمدن حسادت می­شود، اصل تفاوت است. در این مقاله انتقادات نوزیک تحلیل می­شود و به این سؤالات پاسخ داده می­شود که آیا درنظرگرفتن ویژگی حسادت در تدوین نظریه عدالت ضروری است؟ همچنین آیا نظریه عدالت رالز، خود موجد حسادت است؟ نقد و بررسی آرای رالز و نوزیک در چارچوب تحلیل محتوا و مقایسه ایست.   * استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران                                                                        [email protected]