جنسیت و قدرت در سیاست‌نامه خواجه نظام‌الملک

پیروزی طغرل در دندانقان در 431 ق. آغازگر دوره سلاجقه در ایران است. عصری که نقطه اوج آن را پادشاهی ده ساله آلپ ارسلان (65-455 ق.) و سلطنت بیست ساله پسرش ملکشاه (85-465 ق.) تشکیل می‌داد. البته این دوره وحدت سی ساله را می‌بایست عصر وزیر خواجه نظام‌الملک نیز نامید. وی رایزن خردمند سلاطین سلجوقی بود، که ولی‌نعمتان تُرک خود را تشویق می‌کرد،‌ بر سنت ایرانشهری چون پادشاهی مطلق عمل کنند و در کتابش سیاست‌نامه نه تنها به نظریه‌پردازی درباره شیوه حکومت‌داری پرداخت، بلکه امیدوار بود طرح و نمونه دقیقی ارائه دهد که امپراتوری شرقی را مطابق آن بسازد. مقاله حاضر قصد دارد مسئله جنسیت را همچون بسیاری از پدیده‌های انسانی و اجتماعی در قالب نظام فرهنگی یک جامعه بررسی کند. در این پژوهش تاریخی کتاب سیاست‌نامه متنی از اواخر قرن پنجم ق. به‌عنوان عرضه‌کننده نظام فرهنگی جامعه ایران در دوره مورد بحث انتخاب شده است. پس از معرفی جامعه و آن عصر، با تشریح محتوای متن و طبقه‌بندی استدلال‌های ارائه شده به‌وسیله نویسنده، پدیده جنسیت و قدرت را در اندیشه خواجه نظام‌الملک تجزیه و تحلیل خواهیم کرد. طی این تحقیق درمی‌یابیم که اندیشه‌های وزیر بزرگ سلاجقه در مورد زنان بیشتر متأثر از سنن کهن ایرانشهری است تا روح و قوانین اسلامی