توزیع مکانی کربنات کلسیم معادل با روش‌های زمین‌آماری در خاک‌های منطقه آچاچی میانه

تغییرات ساختاری خاک، دربرگیرنده­ی تغییرات مشخص و تدریجی خصوصیات آن به عنوان تابعی از فیزیوگرافی، ژئومورفولوژی و مجموعۀ برهم­کنش­های عوامل خاک­سازی است. حتی پس از طبقه­بندی و یا پهنه­بندی خصوصیات مختلف خاک و نمایش آن­ها در قالب واحدهای نقشه، واحدهای مربوط در درون خود، کاملاً همگن نبوده، تغییرات مکانی قابل توجهی را نشان می­دهند. هدف از این پژوهش، ارزیابی کارآیی شماری از روش­های رایج درون­یابی به منظور تخمین و پهنه­بندی یکی از ویژگی­های کیفی و تأثیرگذار خاک­های منطقه و ایران یعنی کربنات کلسیم معادل در اراضی زراعی پایاب سد آیدوغموش بخش آچاچی واقع در شهرستان میانه بود. بدین منظور تعداد 62 نمونه خاک سطحی از عمق 30-0 سانتیمتری به صورت تصادفی جمع­آوری و مورد تجزیه آزمایشگاهی قرار گرفت. بعد از بررسی نرمال بودن داده­ها اقدام به ترسیم واریوگرام تجربی همسانگرد و تحلیل نتایج واریوگرافی گردید. روش­های زمین­آماری کریجینگ و معکوس فاصله وزن­دار به منظور درون­یابی و پهنه­بندی آهک خاک به کار گرفته شدند. مدل­های نمایی، گوسی و کروی بر تغییرنماهای تجربی برازش داده شدند. سپس برای ارزیابی روشهای میان­یابی از روش ارزشیابی متقابل و چهار معیار میانگین خطای مطلق، میانگین خطای اریب، ریشه میانگین مربعات خطا و ضریب تبیین استفاده شد. نتایج نشان داد که در تخمین آهک خاک و تغییرات آن، روش کریجینگ بر روش معکوس فاصله وزن­دار ارجحیت داشت چون مقدار میانگین خطای مطلق در آن برابر 86/1% بود و همچنین در این روش مدل نمایی،  بیشتر از سایر مدل­ها از ساختار مکانی قوی­تری برخورداربود. بنابراین براساس نتایج این پژوهش که با در نظر گرفتن بهترین روش میان­یابی، نقشه پهنه­بندی کربنات کلسیم منطقه مورد مطالعه را به دست داده است، می­توان استفاده از روش زمین­آمار را در مدیریت دقیق خاک­های آهکی منطقه برای استفاده بهینه از آن­ها پیشنهاد داد.